Page 40 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 1

42 / AĞI KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

buñ “s› k›n t›”, ma l› ni de? “ak›l yok sa pa ra n›n k›y me ti
çel le mek (< çer le mek) “öl mek”, yok tur”.
çel pe şik “için den ç› k›l ma s› güç du rum”,
çi ti mek “de lin miş bir ço ra b› onar mak”, Ağız ede bi ya tı:
di be lik “so nu na ka dar bü tü nüy le”, Kay se ri ağ›z ede bi ya t› n›n en önem li eser -
do muş mah “küs mek, su rat as mak” le ri şüp he siz, Ge si Bağ la r›, Ger mir Bağ -
dö lek “doğ ru, düz gün”, la r›, Er ki let Gü ze li, Ta las Al t› Hay ma na
eke “bü yük lük gös te ren, ki bir li”, gi bi Kay se ri tür kü le ri ve tüm Tür ki ye’de
em “ilaç”, bi li nen ve pek ço ğu Kay se ri ağ z›y la an la -
iv mek “ace le et mek”, t› lan Kay se ri f›k ra la r› d›r. Ay r› ca Or ta
ka çan “ne za man”, Oyu nu ve Ka ra göz’de Kay se ri ağ z›y la ko -
ki çi ka pu “kü çük ka p› an la m›n da semt nu şan Kay se ri li tip le ri bu lun mak ta d›r.
ad›”, Folk lo run ve halk kül tü rü nün gün lük ha -
kun na mak (< ku lun la mak) “hay va n›n ya t› m›z da ön pla na ç›k ma s› ve yö re kül -
yav ru la ma s›”, tü rü nü ya şat ma gi bi bir an lam ka zan ma -
kuz “gü neş gör me yen yer”, s›y la bir lik te çağ daş ya zar ve şa ir ler den
oku mak “ça ğ›r mak, da vet et mek”, Tu ran Ne si mi Kü çü kus ta oğ lu’nun “Kay -
öne e (< öne ği) “ak si huy lu, inat ç›, ters ki şi”, se ri Fas l›” ad l› şi i riy le baş lat t› ğ› Kay se ri
sa s›k “kok muş”, ağ z›y la şi ir yaz ma ve ya ağ›z tak li di ne da -
sa s› mak “kok mak”, ya l› di ya log la r› kay da ge çir me ça l›ş ma la -
si le “ağ z› na ka dar do lu”, r› H. Re cep Çal ka ner’in As lan Gay se ri -
siñile mek “in le mek”, lim ad l› eser le rin de de vam et mek te dir.
sor mah “em mek”,
suğ sün (< sük sün) “en se”, Di ğer ağız alan la rı:
uz “us ta, be ce rik li”, Kay se ri Mer kez ağ z› d› ş›n da bil has sa Ak -
üdür gü “ha re ket li” k›ş la ve Sa r› oğ lan gi bi Türk men; P› nar ba -
ş›, Sa r›z ve Tom ra za gi bi Av şar yer le şim
De yim ler: böl ge le rin de ba z› fo ne tik ve mor fo lo jik
Kay se ri ağ z› n›n en dik ka te de ğer ta raf lar - özel lik le riy le fark l› la şan ağ›z alan la r›n -
dan bi ri, zen gin de yim ler dün ya s› d›r: dan da söz edi le bi lir. Ay r› ca bu gün ar t›k
Ah›l l› n›n ben ga da s› n› al› y›m, ah›l s›z da ‹l Mer ke zi’yle bü tün le şen baş ta Ta las ol -
be nim ga da m› as s›n “ben den da ha ak›l l› mak üze re Hi sar c›k, Ge si, Er ki let gi bi
ola na say g› du ya r›m” yer le şim mer kez le ri nin bi le ya k›n geç -
Âş›k Ha san’›ñ ine e gi bi ne do la n› yoñ “ni - miş te ken di ne has ba z› ağ›z özel lik le ri
ye boş boş ge zi yor sun” gös ter dik le ri ne şüp he yok tur. An cak, gü -
Anañ ilik dúúme dik sin sa ya la r›ña “hay di nü müz de bu özel lik le rin hem ‹l Mer ke zi
yo lu na git” ağ z›y la hem de stan dart dil le ya k›n laş t› ğ›
Ba ba da dev let yoh, ev lat ta gay ret yoh ve bu se bep le bü yük öl çü de kay bol du ğu
“yok sul ve tem bel”, gö rül mek te dir.
Ba la ço ra “ya r›m”, Kay nak ça: Ah met Ca fe roğ lu, Or ta Ana do lu
Bir ba ş›m, bir pe şim “yal n› z›m”, Ağ›z la r›n dan Der le me ler, TDK Yay., An ka ra,
Bir gu cah sa p›ña har man ar› yoñ “abar t› - t.y., s. 45-96; Ala ad din Kork maz lar, Ta las ve Yö -
yor sun”, re si Ağ›z la r›, (Ba s›l ma m›ş Yük sek Li sans Te zi),
EÜS BE, Kay se ri 1991; Ay şe Kef gir, Ha c› lar Ağ z›,
Def ter de yir gal ma m›ş “gü nah kâr”, (Ba s›l ma m›ş Li sans Te zi), EÜ Fen-Ede bi yat Fa -
Gel de iki anañ ba bañ var m› di yek “ko - kül te si Türk Di li ve Ede bi ya t› Bö lü mü, Kay se ri
nu şa l›m” 2000; Ay şen K› l›ç, Av şar Ağ›z la r›, (Ba s›l ma m›ş
Ke se si s›r t›n da di ki li “cim ri”, Yük sek Li sans Te zi), EÜS BE, Kay se ri 1991; Ay -
Mah rum lar maf ra c› “pis bo ğaz”, ten Atay, De ve li Yö re si Ağ›z la r›, (Ba s›l ma m›ş
Yük sek Li sans Te zi), EÜS BE, Kay se ri 1993; Çiğ -
Oğ lan yi di oyu na git ti, ço ban yi di go yu na dem Er gül, Ge si ve Yö re si Ağ›z la r›, (Ba s›l ma m›ş
git ti “iş ler ba na kal d›”, Yük sek Li sans Te zi), EÜS BE, Kay se ri 1998; Fat -
Oğ luñ ah›l l› ma l› ni deñ, oğ luñ ah›l s›z ma Si bel Bay rak tar, Kay se ri Mer kez Ağ z› (Me -