Page 164 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ EMİ / 155 [635]

Bütün bu araştırmalar, Emîr Erdoğmuş
Türbesi ile Tatarhaniler adını açıklamaya
yetmemektedir. Emîr Erdoğmuş’un yaşa-
dığı yıllar ve türbesinin kitabesindeki
1348 yılında Kayseri, Alâeddin Eratna
hâkimiyetinde bulunmakta ve Eratna
Devleti’nin en ihtişamlı dönemine rastla-
maktadır. “Emîr” kelimesinin unvan ol-
duğu anlaşılmaktadır. Kayseri’de aynı
dönemdeki pek çok eserde “Emîr” keli-
mesi başka isimlerde de geçmektedir. Bu
durumda bu zatın, Alâeddin Eratna’nın Melik Gazi Türbesi (B. Akbaş)
emîrlerinden birisi olduğu söylenebilir.
Tatarhaniler isminin ise daha sonra bura-
ya defnedilen birinin mahlası olması se- EMİR GAZİ (MELİK)
bebiyle verildiği ve günümüze kadar bu Danişmendli Devletinin ikinci hüküm-
isimle geldiği de söylenebilir. Emîr Er- darı (?-1134). Orta ve Kuzey Anadolu’yu
doğmuş Türbesi için kısaca, benzerlerine Malazgirt Zaferi’nden sonra fethedip bu-
bakılarak iki katlı olduğu, kornişinin bu- rada kendi adıyla Danişmendli Devleti*
günkü dolgu seviyesi altında kaldığı, ba- kuran Melik Danişmend Gümüştekin
ğımsız yapıldığı, üzeri beşik tonoz örtülü Ahmed Gazi, Anadolu Selçuklu hüküm-
eyvan karakterinin olmadığı ve kuzeyin- darı I. Kılıç Arslan ile birlikte Bizans,
deki açıklığın ise kapı değil aslında pen- Haçlılar, Trabzon Rumları ve Kilikya
cere olduğu söylenebilir. Taç kapıdaki (Adana) Ermenileri ile yaptığı mücadele-
pencerenin ise sonradan açıldığı anlaşıl- ler sonunda, 1104 yılında ölünce 12 oğ-
maktadır. Emîr Şahap Türbesi’nden son- lundan Gazi isimli oğlu, isimlerini bildi-
ra Kayseri’de çok uygulanmış olan dik- ğimiz Yağısıyan ve İsmail ile birlikte di-
dörtgen gövdeli türbelerin diğer bir örne- ğer kardeşlerini bertaraf ederek, hüküm-
ği olarak karşımıza çıkmaktadır. Yanın- darlığı ele almıştır. Danişmendliler ge-
daki Seyyid Burhaneddin Türbesi’nin nellikle hükümdar–kral anlamında “Me-
bugünkü hâlini H 1309 (M 1891–1892) lik” unvanını kullanmışlardır. Emîr Gazi
yılında aldığı anlaşılmaktadır. muhakkak ki babası Danişmend Gazi
zamanında fetihlere iştirak etmiş ve belki
Kaynakça: A. Çakmakoğlu Kuru, Fetihten
Osmanlı Dönemine Kadar Kayseri’de Türk de Orta Anadolu’nun kilit noktası olan
Devri Mimarisi, Ankara 1998, s. 407-412; A. Zamantı (Melik Gazi) Kalesi’nin fethini
Gabriel, Monuments Turcs d’Anatolie I, Paris bu zamanda gerçekleştirmiş ve çok zor
1931, s. 83; A. Satoğlu, “Emîr Erdoğmuş Türbe- alındığı belli olan bu sarp kalenin zaptın-
si”, Kayseri Ansiklopedisi, Ankara 2002, s. 98;
A. Yeğen, Kayseri’de Tarihi Eserler, Kayseri da şehit düşmüş olması muhtemel birçok
1993, s. 98; Ankara Vilayetine Mahsus Salna- arkadaşının mezarlarının bulunduğu bu
me, Ankara 1318, s. 140; Erkiletlioğlu, KT, s. yere muhteşem türbesini inşa ettirmiştir.
187-188; H. Ethem, Kayseriyye, s. 117; K. Erd- Emîr Gazi Sultan I. Kılıç Arslan’ın ölü-
mann, “Weitere Nahtrage zu den Beobachtun- münden sonra çocukları arasında çıkan
gen auf Einer Reise in Zentralanatolien”, Archa- saltanat kavgasında damadı Mesud’u
olo-gischer Anzeiger, (1957), s. 361-372; K.
Erdmann, “Zür Türkischen Baukunst Seldschu- destekledi ve onun 1116’da sultan olması-
kischer und Osmanischer Zeit”, Istanbuler Mit- nı sağlandı. Sultan Mesud ile birlikte
teilungen, (İstanbul 1958), S. 8, s. 1-39; M Sö- 1124’te Selçuklu Hanedanından olan Tuğ-
zen, “Anadolu’da Eyvan Tipi Türbeler”, Anado- rul Arslan’dan Malatya’yı ve birkaç kaleyi
lu Sanatı Araştırmaları 1, İstanbul 1968, s. alıp ülkesine kattı. Malatya’nın zaptından
167-210; S. Cirtil, Eratna Beyliği Mimarisi, sonra fakir düşmüş ahaliye bedava to-
(Basılmamış Doktora Tezi), S.Ü. Sosyal Bilimler
Ens., Konya 2001, s. 202-208. hum ve diğer tarım ihtiyaçlarını vererek
SAİM CİRTİL gösterdiği alicenaplık devrinin tarihleri-