Page 339 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[810] 330 / GAZ KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

ları tespit edilmiştir. Gerek pencerelerin
bazılarının kapatılmasında gerekse yük-
sek tavanın ters tavanla daha basık hâle
getirilmiş olmasında soğuk iklim koşulla-
rının etkisi yüksektir. Kırma çatılı üst ör-
tü kiremitle kaplanmıştır.

Kaynakça: Satoğlu, Ansiklopedi s. 123; Fo-
tograflarda Kayseri, s. 58.
YILDIRAY ÖZBEK

GEBE / KEBEİLYAS MAHALLESİ
XVI. yüzyıl başlarında kurulduğu anlaşı-
lan mahalleye ismini veren İlyas’ın kim
olduğunu tespit etmek mümkün değildir.
Buradaki “Gebe” ismi muhtemelen “Ke-
pe” isminden galat olarak kullanılmıştır.
Gazi (Paşa) İlkokulu bugünkü durumu (Yıldıray-Arslan KTKVE) Kebe, daha çok kırsal alanda çobanların
ve çiftçi raiyyetin giydiği yünden dokun-
taki kapatılmışken batı taraftakinin batı muş bir abaya verilen isimdir. Dolayısıyla
duvarına iki pencere açılmış olduğu gö- defterlerde her ne kadar Gebe şeklinde
rülmektedir. Bu dersliklerden doğu taraf- kaydedilmiş olsa da bunun bir tür aba
takinin kuzey cephesinde yer alan üç için kullanılan bir kelime olduğu anlaşıl-
pencereden biri, batı tarafta da ikisi kapa- maktadır. 1520 tarihli deftere göre ma-
tılmıştır. Koridorun kuzey tarafında, üst hallede 59 hane ve 19 mücerred ikamet
kata çıkış merdiveninin iki yanında birer etmekteydi. Jennings*’in kaydına göre
derslik yer almaktadır. Bunlardan doğu mahalle gayrimüslim nüfusun meskûn
taraftaki derslik sonradan yapılmış bir olduğu şehrin en büyük mahallesi idi.
duvarla ikiye bölünmüştür. Bu derslikle- Ancak 1570 tarihli defterde “Mahalle-i
rin de kuzey cephelerinde üçer pencere Kebe İlyas tabi‘ Cami‘i Gülük” adı altın-
Gazi Paşa İlkokulu planı da kaydedilen mahalle, Jennings’in kay-
(çizim: Y. Özbek) açıklığı yer almaktayken birer pencere-
nin kapatıldığı dikkat çekmektedir. Oku- dının aksine tamamen Müslüman nüfus
lun kuzey duvarına, giriş ekseni doğrultu- ile meskûn olup 72 hane ikamet etmek-
sunda bir kapı açılarak sonradan inşa teydi. 1584 tarihli kayda göre mahallede
tamamen Müslüman olan 205 hane nü-
edilen tuvaletlere geçiş sağlanmıştır. fus vardı. XVIII. yüzyılda mahallenin ismi
Okulun birinci katının zemin katla simet- Kebir İlyas Mahallesi olarak kaydedil-
rik bir plana sahip olduğu söylenebilir. miştir. 1834 tarihli temettuat kayıtlarına
Zemin kattaki iki dersliğin bölünerek göre mahallede 122 hane olarak Tahir
ikişer derslik hâline getirilmesinden baş- Ağa Cemaati ve 142 hane de Danacılar
ka zemin katla bir farklılık yoktur. Birinci Cemaati olmak üzere toplam 264 hane
kat batı cephede yer alan üç pencereden nüfus ikamet etmekteydi. 1874 tarihli ka-
biri, doğu cephede ise dört pencereden yıtlarda “Gebe İlyas Tahir Ağa Mahalle-
birinin kapatılmış olduğu görülmektedir. si” adı altında kaydedilen mahallede Cav-
Kuzey cephedeki toplam on iki pencere- cav, Çizmeci, Acıkmış, Göllü Çeşme,
den üç tanesinin kapatılmış olduğu gö- Leblebici, Keçeci, Maşat, Cedavir, Eski-
rülmektedir. Orijinalinde okulun tabanı- bahçe, Daracık, Taşfırın, Mektep, Akağa,
nın ahşap döşemeli olduğu, ancak günü- Kılıç, Mescid, Orta ve Börekçi Sokağı
müzde mozaik betonla kaplandığı öğre- olmak üzere toplam 17 sokak bulunmak-
nilmiştir. Günümüz örneklerine göre ol- taydı. Mahalledeki hane sayısı ise 169 idi.
dukça yüksek tutulan ahşap tavanların da Öyle anlaşılıyor ki Danacılar Cemaati,
akustik ve iklimlendirme problemlerin- Kebe İlyas Mahallesi’nden ayrılmış, dola-
den dolayı ters tavanla kapatılmış olduk- yısıyla mahalledeki hane sayısı da bun-