Page 340 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ GEÇ / 331 [811]

dan dolayı azalmıştır. Bugün aynı ismi şehir devletlerinin başlıcalarının isimleri,
taşıyan bir mahalle yoktur. kuzeyden güneye doğru şöyle sıralanmış-

Kaynakça: TD. 387, s. 199; 1570 (H. 976) Ta- lardır. Anadolu yaylasının güneydoğu-
rihli Kayseri Tapu-Tahrir Defteri, hzl Mehmet sunda Tabal; Nevşehir, Niğde ve Kayseri
İnbaşı, Kayseri 2009, s. 8–9; Kayseri İli Tahrir illerini kapsar. Melid; Malatya ve çevre-
Defterleri (992/1584), hzl. Refet Yinanç–Mesut sinde Kummuh; Malatya’nın güneyinde
Elibüyük, Kayseri 2009, s. 24–25; Mehmet Ka- Que/Kilikya, Adana ve Karatepe, Gur-
ragöz, XVIII. Asrın Başlarında Kayseri (1700–
1730), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimsel Ens- gum, Maraş, Samal, Zincirli ve Sakçagö-
titüsü (Yayımlanmamış Doktora tezi), Kayseri zü, Kargamış; Fırat’ın kıyısında Ung/
1993, s. 63; Kayseri Temettuat Defteri, Amuk, Tell-Tainat, Kuzey Suriye’de Bit
(1250/1834 Tarihli), hzl. İsmet Demir, Kayseri, Agusı/Arpad; Ain-Dara/Afrin Nehri kıyı-
1998, s. 176–195; Cömert, 19.Y.Kayseri, s. 97– sında Hamat; Hama ve çevresi/Asi kısı-
100 İnbaşı, 16. YB Kayseri, s. 47; Çayırdağ, yında: Tell-Halaf Habur kıyısındadır.
KTA, s. 370–378.
MEHMET İNBAŞI Tabal Krallığı
Geç Hitit Çağı’nda Tabal ülkesi Anadolu
GEÇ HİTİT/DEMİR DEVRİ DÖNEMİ yaylalarının güneydoğu kesimindeki İç
Hitit İmparatorluğu’nun (Hititler*) MÖ Anadolu, Çukurova ve Toros sıradağları-
1180’de yıkılışından sonra Niğde, Kayse- nın güneyindeki bölgeyi bağlayan, Toros
ri, Malatya, Hatay illeriyle ve Kuzey geçitlerini kontrol altında tutan toprakla-
Suriye’de Hama’dan Fırat Irmağının batı- rı, Aksaray, Niğde, Nevşehir ve Kayseri
sına kadar uzanan geniş coğrafyada, tek illerini kapsamaktadır. Bu illerimizin sı-
merkezden idare edilen yeni bir siyasal nırları içinde keşfedilen Luvi hiyeroglifle-
güç kurulamamıştır. Bunun yerine farklı riyle yazılı anıtlar Tabal Krallığı’nın siya-
etnik köken ve farklı kültürlere sahip yö- sal coğrafyasına açıklık kazandırmakta-
resel krallıklar, şehir devletleri tarih sah- dır. Yazıların çözümlenmesi bu ülkenin
nesine çıkmıştır. Bu küçük krallıklar bir büyük krala bağlı, küçük, vasat kral-
“Geç Hitit” dönemi krallıkları (MÖ 1110– lıklarla idare edilmiş olduğunu açıkla-
700) olarak anılırlar. Birçoğu eskiden maktadır. Anıtların bir bölümü doğada,
Hitit şehirleri olan merkezleriyle, bir an- kayalar üzerine işlenmişken, diğerleri
lamda onların kültürel mirasçılarıdırlar. düzgün işlenmiş steller şeklindedir. Her
Ancak bu bölgede Hititler çiviyazısı kul- iki türdeki anıtlarda yazıların büyük ço-
lanılmamıştır. Fakat Hititlerin diğer yazı- ğunluğunda çizgi tekniği yoğun olarak
sı olan “Luvi” hiyeroglif yazısı çok bol kullanılmıştır. Bunların bir kısmının üze-
örneklerle temsil edilmektedir. Çizgi ya rine yazıtın yanı sıra anıt sahibinin tasviri
da kabartma tekniğiyle hazırlanan bu ya- de işlenmiştir.
zılarda Hitit İmparatorluk Çağı’nda oldu- MÖ I. bin yılında Tabal ülkesine ait oldu-
ğu gibi, monumental (anıtsal) yapıların, ğunu bildiğimiz coğrafyada arkeolojik
kalelerin girişlerinde, çoğu zaman hey- kazılara sahne olan merkezler sayıca çok
keltıraşlık eserleriyle birlikte, stellerde ve değildir. Kayseri’de Kululu, Sultanhan ve
kaya anıtlarında kullanılmıştır. Hiyeroglif Kültepe* Höyüğü’nde bu dönem incelen-
yazılar günümüzde daha iyi çözümlen- miştir. Tabal’ın batı kesiminde Tepebağ-
mektedir ve “Geç Hitit” krallıklarının ta- ları, Göllüdağ, Bor ve Zevye Höyük arke-
rihine ışık tutarlarsa da siyasal tarihi tü- olojik kazılara sahne olmuştur.
müyle aydınlatmaya yeterli olmamakta- Tabal’ın siyasal tarihine Asur kralarının
dırlar. Bu tarihe ışık tutan diğer yazılı analları kronolojik olarak ışık tutmakta-
kaynaklar “Geç Asur” krallıklarının iyi dır. Bu kaynaklara göre, en eski Asur-Ta-
tarihlenmiş yıllıkları ile Urartu Krallarına bal ilişkisi III. Salmanasar döneminde
ait yazılı belgelerdir. olmuştur. MÖ IX. yüzyılda, 836’da yaptı-
Yöresel olan ve olmayan yazılı kaynaklar ğı seferle Tabal’lı Tuatte’nin ülkesine gir-
ile arkeolojik araştırmaların sağladığı bil- miş, başkenti Artun’da Tuatte’nin oğlu
giler ışığında “Geç Hitit” krallıkları ve Kikki ve yirmi Tabal kralını kabul etmiş-