Page 358 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ GER / 349 [829]

tadır. Şapelin apsisi yarım yuvarlak olup
tamamen yıkılmıştır.
Şapel yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu-
gün temel seviyesine kadar yıkılmıştır.
Şapelin cephe düzenlemesi ve tezyini
hakkında Gereme Panagia Kilisesi’ne ve
bölgedeki genel uygulamalara bakarak
bazı yorumlar yapmak mümkündür. İç
Anadolu Bölgesi’nde V. yüzyıl sonundan
VI. yüzyıl sonuna kadar inşa edilmiş olan
yapıların cephe düzenlemelerinde genel-
likle dikey hatlar hâkim olmuştur. Beze-
melerle genellikle cephelerde pencere
sövelerinde ve üst kornişlerde karşılaşıl- Gereme Panagia Kilisesi (N. Ç. Karakaya)
maktadır. Fakat bunlar da sade diyebile-
ceğimiz tarzda ele alınmışlardır. Şapelin Byzantine Architecture and Decoration, London
cephelerinde muhtemelen pencereler 1948, s. 108; M. Restle, Studien Zur Frühbyzan-
vardı. Fakat yıkıntılardan dolayı pencere- tinischen Architectur Kappadokien, Wien 1979,
lerin yerleri tespit edilememektedir. s. 53-55, 123-127; M. Restle, Herbert Hunger,
Tabula İmperii Byzantini (Kappadokien), Wien
Muhtemelen bu pencereler ve cephe dü- 1981, s. 212; Richard, Krautheimer, Early Chris-
zenlemesi Gereme Panagia Kilisesi’yle tian And Byzantine Achitecture, Basım yeri ve
aynı özellikleri taşımaktaydı. Şapelin üst t.y, s. 162; Semavi Eyice, Karadağ Binbirkilise ve
örtüsü hakkında yine Panagia Kilisesi’- Karaman Çevresinde Arkeolojik İncelemeler, İÜ
nden ve yapının boyutlarından hareket Edebiyat Fakültesi Yayınlarından No. 1587, t.y,
ederek şu sonuçlara varılabilir. Şapelin s. 63-64, SULTAN MURAT TOPÇU
üst örtüsü tonozdur. Tonoz, duvarlar
üzerine oturmakta, apsis yarım tonozu Gereme Panagia Kilisesi
ile üst tonozun birleştiği noktaya sütunlar Yerleşimin kuzeybatısındaki Panagia Ki-
yerleştirilerek yük, apsis duvarı ile sütun- lisesi ile ilgili ilk bilimsel çalışmalar XIX.
lar arasına paylaştırılmıştır. Narteks kıs- yüzyılın ilk yarısına rastlar. Yapı, Hamil-
mının üzeri, mekânın ölçüleri göz önün- ton’un 1842 yılında basılan seyahatname-
de bulundurulduğunda kuzey-güney
doğrultuda atılmış tonozla örtülü olma
ihtimalinin oldukça yüksek olduğu anla-
şılmaktadır.
Sonuç olarak Gereme Şapeli IV-VI. yüz-
yıl sonlarında bölgede inşa edilen Pana-
gia ve Çanlı kiliselerle aynı tarihlerde in-
şa edilmiş, fakat zamanın yıkıcılığı ve de-
fine avcılarının müdahalelerine dayana-
mayarak yıkılmıştır. 2004 yılında yapılan
kazılar genellikle Panagia Kilisesi üzerin-
de yoğunlaşmış Şapel ihmal edilmiştir.
Kaynakça: F. Hild, Das Byzantinishe Straen
System in Kappadokien, Wienne 1977. s. 53-55;
John Murray, The Journal Royal Geographical
Saciety, Vol: 8, London, 1838, s. 151; W. J. Ha-
milton, “Researches in Asia Minor, Pontus and
Armenia”, With Some Account of Their Antiqui-
ties and Jeology II, London 1842, s. 281-282;
Hans Rott, Kleinasiatische Denkmaler Aus Pisi-
den, Pamphylien, Kappodokien Und Lykien,
Leipzig 1908, s. 156-170; J. Arnott Hamilton, Gereme Panagia Kilisesi planı (çizim: N. Ç. Karakaya)