Page 356 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ GER / 347 [827]

tedir. Bölgenin Develi’ye olan yakınlığın-
dan dolayı Develi ile ortak bir geçmişe
sahip oldukları düşünülebilir. Develi ve
çevresinin tarihsel geçmişi Hititlere ka-
dar götürülmektedir. Bu bilgi develi için
geçerli olmasına karşın Gereme’de Hitit
dönemine ait herhangi bir kalıntı ya da
belgeye rastlanılmamıştır. Gereme daha
çok Roma döneminden* itibaren yerle-
şim alanı olarak kullanılmış olmalıdır.
Orta Anadolu Bölgesi MÖ VI. yüzyılda
Perslerin eline geçmiştir. MÖ 546’da
Pers hükümdarı Darius, Orta Anadolu
Bölgesi’ne Kapadokya adını vererek bu- Gereme Çanlı Kilise-1908 (H. Rott)
rayı ikiye bölmüştür. Bunlardan birisi
Kapadokya, diğeri ise Pont Kapadokya ri, Bizans kumandanları Adom ve Ebu
olarak adlandırılmıştır. Develi ve çevresi Sehl’in yönetiminde bulunan Sivas üzeri-
büyük Kapadokya toprakları içinde ne 1051 tarihinde yürümüşlerdir. Bizanslı
önemli bir yer tutmuştur. O devirde bu yöneticiler şehirden kaçarak Develi’ye
bölgeye Gabadonia denilmiştir. MS gelmişlerdir. Bizanslı yöneticilerin Gere-
395’te Roma İmparatorluğu’nun ikiye me’ye değil de Develi’ye gelmeleri bu
bölünmesiyle Doğu Roma (Bizans) İm- dönemde Gereme’nin iskân özelliğini
paratorluğu fiilen kurulmuş ve Kapadok- kaybetmiş olduğunu gösteren diğer bir
ya bölgesi de Bizans’ın hissesine düşen delildir. Bu tarihî bilgiler ışığında Gere-
yedi piskoposluktan biri olarak hayatiye- me’nin VI. yüzyıldan sonra iskân özelliği-
ni kaybettiğini söylememiz mümkündür.
tini sürdürmüştür. II. Basileos dönemin-
de (1021) Van’ın Vaspurakan denilen 1914 tarihli Karamanlıca Nevşehir Salnamesi’nde Gereme Çanlı Kilise planı
Gereme: “Erciyes Dağı’ndan 2,5 saat mesa-
Bölgesi’nden sürülen Ermeniler, Gere- fesinde Kereme (Gereme) denilen bir (çizim: F. Restle)
me’nin güneyinde bulunan Develi (Ga- mevki vardır. Burada meşhur eski ma-
badonia) ve çevresine yerleştirilmişler- nastırların harabeleri el’an mevcut olup,
dir. Ermeniler daha çok Develi ve çevre- bunlardan bazılarının kubbeleri, diğerle-
sini iskân merkezi olarak kullanmışlar- rinin su yolları (idragogeia), kütüphane-
dır. Bu da kanaatimizce, bu dönemden leri, hazine daireleri (thişsavrofilakia)
itibaren Gereme’nin iskân özelliğini kay- bakidir. Bu manastırlar kurbinde gayet
betmesine neden olmuştur. Bu yorumu muntazam ve mükemmel mektepleri ile
Gereme’deki mevcut yapıların hepsinin meşhur eski bir şehir var idi. İşte bu mek-
IV-VI. yüzyıl arasındaki bir zaman dilimi- teplerde Sozomenosa nazaran iki bira-
ne tarihlendirilmesi kanıtlamaktadır. MS derler Gallos ve Iolianos tahsil etmişler.
805-806’da Bizans İmparatoru Nikap- Bu manastırlar etrafında bulunan dağlar
heros’un yıllık vergi ve harçlarını verme- ve derelerde aşkıtısler (?) yaşar idi ve
mesi üzerine bizzat Harun Reşid büyük el’an mevcut olan bu yerler, yerliler tara-
bir ordu ile Kayseri ve çevresini zapt et- fından askitarya (?) ve Türkler tarafından
miştir. Yüz altmış sene kadar Abbasilere Keyslik (?) tesmiye olunur. Yukarıda zik-
bağlı kalan Kayseri ve civarı, 968 tarihin- ri geçen Kereme, eskilerden Makellon
de Bizans İmparatoru Fokos tarafından Makelli yahut Demakelli tesmiye olunur
tekrar Bizans topraklarına katılmıştır. idi. Bu kelime ise Latince, salahane ma-
Kayseri ve çevresinin Türk hâkimiyetine nasında olup, burada kesir-ül-ade marti-
girmesi Selçuklular* zamanında gerçek- serlar kesildiğinden böylece tesmiye
leşmiştir. Anadolu’nun kuzey bölgelerin- olunmuştur. Bu yerleri merhum Krillos
de, Emir Abuk Sabuk’un komutasında ve daha mükemmel surette Amilton vasf-
hareketine devam eden Selçuklu birlikle- ü tavsif ediyor”.