Page 374 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ GES / 365 [845]

naklarda bulunmayan bazı orijinal sözler ne alıp farklı bir kimlik kazanırken, diğer
de içeren 17 kupleden ibaret türkü, Gesi taraftan sözü ve müziğiyle âdeta “mirî
Bağları adıyla verilmiştir. Kayseri Valili- malı” gibi telakki edilerek, ferdî duygu ve
ğinin yayını olan Kayseri ve Yöresi Halk düşüncelerin ifadesinde hazır söz ve ezgi
Türküleri kitabında ise bazı sayfalarda kalıbı görevi üstlenirler. İşte Gesi Bağları
“Gessili”, bazılarında “Gesili” İfakat Türküsü’nün, bazı icralarında, zaman
Nine’den derlendiği kaydedilen ve ikişer içinde âdeta bir oyun havası ritmine ve
mısralık bağlantılarıyla âdeta her kuplesi yorumuna evrilmesinin ve bazı kaynaklar-
beşer mısradan oluşan 23 kuplelik bir da asıl konuyla ilgisi olmayan sözleri içer-
destanla karşılaşıyoruz. Cahit Öztelli’nin mesinin sebebi budur. Gesi Bağlarından
Evlerinin Önü kitabında, bazı kaynaklar- gelsin geçilsin/Kurulsun masalar rakı
da “Kayseri Sürmelisi” olarak geçen konyak içilsin söyleyişinin türküye ek-
“Sürmeli” adıyla kayıtlı türkü de Gesi lemlenmesinin de böylesi bir süreç netice-
Bağları’nın sözlerini çağrıştırmaktadır. sinde olduğu açıktır.
Bazı kaynaklarda “Gezi Bağları” şeklinde Oysa türkünün ana teması; Başka bir di-
geçtiğini de belirtelim yardan Gesi’ye gelin gelen genç bir kızın
Hulusi Üstün’ün Türkü Öyküleri adlı kendisini yuvadan atılmış yavru kuş gibi
kitabında, Gesi’de oturan Pazarörenli hissetmesi sonucu yeni yuvasında duydu-
bir Avşar kadınından dinlediği türkünün ğu gariplik ve dışlanmışlığı, eski yuvasına
hikâyesini esas alarak kaleme aldığı dra- ve anasına duyduğu dayanılmaz hasretin
matize metinden de anlıyoruz ki, türkü- acısıyla yoğurarak terennüm etmesidir.
yü yakanın trajik duygularını yüreğinin Türkü müzikal gücünü, daha çok ano-
derinliklerinde âdeta kişisel bir macera nim ezgilerde karşılaştığımız o erişilmez
olarak yaşayan ve yaşatan halk, zaman sadelikle bezeli rafine üslubundan alır-
içinde kendi dramını, ferdî hüznünü de ken, sözlerindeki gücü, en çok ağıtlarda
Gesi Bağları’nın yeline emanet etmiş karşılaştığımız soylu ve samimi duygula-
diyar diyar gezdirsin diye. Ve yörede rın yürekten ifadesiyle oluşan “sehl-i
yeni türküler doğmuş o gün bu gündür mümteni” numunesi dil ve anlatımından
söylenegelen. Verdiğin Yazmayı Bürü- almaktadır. Ahmet Hamdi Tanpınar’a,
neyim mi, Bir Of Çeksem Karşıki Dağ- Gesi Bağları için “Bu acayip türkü hiç
lar Yıkılır, Çırpını Çırpını Sılamdan fark edilmeden yutulan bir avuç zehre
Uçtum, Dağdan Yuvarlandı Kayaları- benzer” dedirten de bu yönü olsa gerek.
mız, Posta Yolları gibi türküler başta Hemen hemen her kuplenin “Gesi Bağla-
olmak üzere, birçok Kayseri rı” ile başlaması, türkünün doğduğu
Türkü’sünün Gesi Bağları’ndan doğan mekânı ve atmosferi vurgulayan etkili bir
kardeş türküler olduğu söylenebilir. Ge- arka plan oluşturduğu gibi; anlatımı güç-
si Bağları’nın bir başka varyantına Nar- lendiren, çağrışımları diri ve canlı tutan
dıvannan Tıkır Mıkır İnişi sözleriyle bir leitmotif görevi de üstlenir. Aşağıya
Kerkük’te rastlıyoruz. aldığımız bazı bölümlerinin bu gözle
Türkünün farklı kaynaklarda, birbirinden okunmasında fayda var:
değişik ve çoğu zaman orijinalinde olma-
yıp başka türkülerden alındığı belli olan Gesi bağlarında dolanıyorum
sözlerle karşımıza çıkması, tıpkı Yozgat Yitirdim yârimi anam aranıyorum
Sürmelisi adlı meşhur Yozgat Türküsü’- El kadar mektuba güveniyorum
nde de karşılaştığımız önemli bir folklorik (Bir çift selamına güveniyorum)
süreci çağrıştırmaktadır. Belirli bir yöre- Yaz da mektubunu anam postaya bırak
nin müzikal ve kültürel kimliğini en belir- Felek bizi ayırdı anam yolumuz ırak
gin biçimde yansıtan bazı türküler, popü-
lerleşme sürecinde bir taraftan eğlence ve Gesi Bağlarında bir top gülüm var
işret ortamlarına taşınarak orijinal söz ve Hey Allah’tan korkmaz sana bana ölüm
ezgi yapısında olmayan unsurları bünyesi- var