Page 371 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[842] 362 / GES KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

ğaralar, çok sayıda yeraltı şehirleri, Tıh- 40–90 yaş arası insan sayısı esas nüfusun
razlar, Roma* ve Bizans* dönemlerinden %30’una ulaşmıştı. Kayseri’de 40–90
kalma askerî garnizonlar, kale kalıntıları, yaş arası insan sayısı ancak 2000 yılı
oda mezarlar, kaya kiliseleriyle çok eski nüfus sayımında İl nüfusunun %26’sını
zamanlardan itibaren insanların yerleşti- bulabildi. Karamanlı olarak bilinen Hris-
ği ve yaşadığı eski bir köydür. “Gesi” adı tiyanlar, 1923 yılında mübadeleye tâbi
bir görüşe göre; Hitit Döneminden* bize oldu. Salkuma*’dan ve Nize Köyü’nden
intikal eden tarihî bir hatıra olup anla- çıkan sular, diğer yerlerle birlikte Gesi
mıyla ilgili Hititlerin kullandıkları “Luwi- arazisini ve 14 km uzunluğundaki Gesi
li” dilinde Gesi, Kassa, Kuwa-Assa “Kut- Vadisi’ne hayat verirdi. Türkülere konu
lu güzel kent” şeklinde idi. Hâkim görüşe olan Gesibağları/Bahçeleri XIX. yüzyıl
göre de Türkçe asıllı olup isme çeşitli sonlarında 862 dönümdü. Besi yemi
anlamlar verilmiştir. Aslında eski Gesi olarak yetiştirilen 38 dönüm yoncalık, 16
“Bâlâ Gesi” (halk dilinde “Belâsı”) ismiy- dönüm “kökboya” bitkisinin yetiştirildiği
le Gesi ve Efkere (Bahçeli)nin güneyinde boyalık, 715 dönümlük yine boya bitkisi
aynı isimle anılan vadinin yamaçların- olan cehrilik bulunuyordu. Kökboyası ve
da idi. 1961 senesinde adı değiştirilerek cehri önemli ihraç ürünlerindendi. Va-
“Bağyurdu”na sonraları “Gezi” ve son di yamaçlarında şahıslara ait 8 adet un
olarak 1990 senesinde Kayseri Valiliği değirmeni vardı. Bahçelerde meyvelerin
tarafından tekrar Gesi’ye çevrildi. XVI. en kalitelisi ve her çeşidi yetiştiriliyordu.
yüzyıl başlarında, 1500 yılında Gesi’de Köy’ün vadi dışında kalan arazisi kıraç
35 Gebran (gayrimüslim), 13 Müslim, ve volkanik yapıdaki verimsiz alanlardır;
toplam 48 hane nüfus bulunuyordu. 1831 tarım yapılabilecek 3152 dönüm arazi bu-
nüfus sayımında 153 hane Müslüman lunuyordu. Arazinin dar olması insanları
ve 40 hane Hristiyan, toplam 193 hane nakkaşlık, sıvacılık, boyacılık, taşçılık gibi
ve 965 nüfus vardı. Hristiyanlar Kuzey meslekleri icra etmeye itti ve Türkiye ge-
Mahalle’sindeki “Karabeyli” Semti’nde nelinde en kaliteli inşaat ustalarının yetiş-
oturuyorlardı. Ortalama ömrün 40 yıl mesine neden oldu. Ustalar çalışmaya İs-
olduğu dönemde Gesi’de beslenme, ba- tanbul’a giderlerdi ve oranın hayat tarzını
rınma, temiz içme suyu ve salgın hastalık- “İstanbul Beyefendiliğini” benimsemiş-
ların az olması insan ömrünü uzatmış ve lerdi. Üç hamam, iki cami, iki mescit, bir
namazgâh, sekiz çeşme, iki kilise, sekiz
dükkân, bir adet mağaza Gesi’nin kültü-
rel ve ticarî varlıklarıydı. XIX. yüzyıl son-
larında köyde dört mahalle mektebi var-
dı. Üç müderrisi bulunan medrese, yıllık
ücreti talebe başına bir altın lira olan iki
özel mektep, Köy’e dışarıdan okumaya
gelen yabancı talebelerin kalacağı vakıf
hâline getirilmiş iki ev, 1908 yılında öğ-
retime açılan beş sınıflı ilk mektebi bulu-
nan bir eğitim merkeziydi. Deli Muallim
(Mehmet Türkaslan, ö. 1949), Öğretmen
Cevat Esen (1900–1981), Öğretmen Mit-
hat Aytekin (1900–1972), Aydınlı Mü-
derris Abdurrahman Efendi (ö. 1893),
Elibüyükzade Müderris Osman Efendi
(ö. 1896), Müderris Hacı Abdülhamid
Efendi (ö. 1884), Hafız Mustafa Efendi (ö.
1897), Halis Mehmed Efendi (ö. 1895),
Gesi’de bir sokak (M. Korkmaz) Müderris Osman Efendi gibi hocalar ve