Page 317 - kayseri-medeniyetlerin-besigi

tariHi eserler | kÖşk meDrese kümBeti
Ahmed Nazif Efendi, “Kayseri Tarihi”nde, yapının Evhadüddin–i
Kîrmânî sûfîleri için 1339’da Hangâh (hânikâh) olarak yapıldığını,
önündeki tarım arazisinin Hangâhın vakfı olduğunu belirtir.
Köşk Medrese, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından tescili yapıl-
mış, korunması gereken anıt olduğuna dair karar verilmiş, aralıklarla
tamiri yapılmış, 1987–1988 yılı onarımından sonra imaret olarak kul-
lanılmaya başlanmıştır.
Anadolu’da inşa edilen yapı planları incelendiğinde, bu yapıların
tarikatın ibadet ve yaşayış biçimi ile kurulduğu yere bağlı olarak uygun
bir planda inşa edildikleri görülmektedir.
Yapı kuzeydeki iki katlı dikdörtgen odalar ile kare planlı revaklı
avludan oluşmaktadır. Avlu ortasında sekizgen planlı türbe yer alır.
Revaklar çapraz eksenlerde kırılarak, sekizgene dönmüş ve bu kısım-
larda eyvan tarzında farklı revak birimleri oluşturulmuştur. Yapıda
yönlendirme, ortadaki türbeye doğrudur.
Yapıyı yaptıran Eretna Bey’in Uygur Türklerinden olması da, Orta
Asya geleneklerinin yapıda etkili olmasının bir nedenidir.
Köşk Hangâhı; planı ile Anadolu’da bilinen tek hangâh örneğidir.
Gerek plan, gerekse işlevsellik açısından en yakın benzer örneği, Develi
ilçesi Havadan köyündeki, Fatih dönemi vakıf kayıtlarında geçen Şeyh
Hacı İbrahim Tekkesi’dir.
Köşk Hangâhı’nda avlu ortasında bulunan kümbet üzerinde kitabe
bulunmamaktadır. Halil Ethem “Kayseri Şehri” adlı kitabında, Kayseri
Mutasarrıfı tarafından türbenin ve lahitlerin kendi ikametgâhında
havuz yaptırmak için söküldüğünü, ancak Ahmed Nazif Efendi’nin
bu kitabeleri sökülmeden önce kopya ettiğini ve kendisinin de Ahmed
Nazif Efendi’den bu kopyaları aldığını ifade etmektedir. Ahmed Nazif
Efendi’nin aldığı kopyadan, türbenin H.739/M.1339 yılında Alaeddin
Eretna Bey’in eşi Suli Hatun için yaptırıldığı öğrenilmektedir.
Türbede medfun olanların; Suli Paşa Hatun, Alaeddin Eretna,
oğulları Gıyaseddin Mehmed ve onun oğlu Alaeddin Ali oldukları tarihi
kayıtlarda yer almaktadır. Medresenin 1339’dan çok önce var olduğu
ve Ahi Evran’ın hocası Evhadüddin–i Kîrmânî’nin burada 23 sene ders
verdiği rivayet edilir.
Suli Paşa Hatun, Türk tarihinde ilk kadın vali olarak anılmakta-
dır. Alaeddin Eretna Bey, beyliğinin merkezini Sivas yapmış eşi Suli
Hatun’da Kayseri’de kendi adına şehri idare etmiştir. İbni Batuta, Suli
Paşa Hatun’a “Ağa” dendiğini yazar.
Suli Paşa Hatun; Kayseri’de “10 yıl kadar valilik yapmış, Ahiliğin
teşkilatlanmasında Evhaddüddin–i Kîrmânî’nin kızı ve Ahi Evran’ın
hanımı Fatma Bacı kadar etkili olmuş, ticaretle uğraşan esnafın işlerini
düzene koymuştur.
hIstorIcal artIfacts | KöşK madrasah tomB 317
Ahmed Nazif Effendi states in the “History of Kayseri” that the agricul-
tural land in front of the building was built in 1339 for the Evhadüddin–i
Kîrmânî sûfîs as the hanghāh (hānikāh).
Köşk Madrasah was registered by the General Directorate of Foun-
dations and it was decided that it should be a monument to be preserved
and it was repaired with intervals and after 1987–1988 year it was used
as almshouse.
When the building plans built in Anatolia are examined, it is seen
that these buildings are constructed in accordance with the way of life
of the cult and the place where it is founded.
The building consists of two rectangular rooms in the north and a
courtyard with a square plan. The courtyard is a mausoleum with an
octagonal plan in the middle. The porches were broken on the cross axes
and different portico units were formed in these episodes. Orientation
of the construction is through the tomb in the middle.
The fact that Eretna Bey, the builder, is one of the Uighur Turks is also
a reason for the influence of Central Asian traditions.
Köşk is the only known hangâh in Anatolia with the Hangah plan. The
plan, similar in terms of functionality, is the Sheik Hadji Ibrahim Tekkesi,
which is included in the foundation records of the Fatih period in the
village of Havadan Village of Develi.
In Köşk Hangah there is no inscription on the tomb in the middle of
the courtyard. Halil Ethem states in his book “City of Kayseri” that Kayseri
official had disassembled the tomb and stones in order to have a pool at
his residence, but that Ahmed Nazif Effendi copied these writings on the
monuments before they were dismantled and that he also received these
copies from Ahmad Nazif Effendi. It is learned from the replica of Ahmed
Nazif Effendi that the tomb was built for Suli Hatun, wife of Alaeddin
Eretna Bey in H.739 / M.1339.
Suli Pasha Hatun, Alaeddin the sons of Eretna are known in historical
records as Gıyaseddin Mehmed and his son Alaeddin Ali. It is reported
that the Madrasah existed long before 1339, and the teacher of Ahi Evran,
Evhaduddin Kirmani, taught here for 23 years.
Suli Pasha Hatun is known as the first female governor in Turkish
history. Alaeddin Eretna Bey made the center Sivas and Suli Hatun, his
wife, ruled the city of Kayseri on behalf of his husband. İbn Batuta writes
that Suli Pasha Hatun is called “Aga”.
Suli Pasha Hatun served as a governor in Kayseri for ten years and
has been effective in the organization of Ahi as much as Evhaddüddin
Kîrmânî’s daughter and Ahi Evran’s wife Fatma Bacı, arranged the business
of merchants.