Page 263 - kayseri-sehri

V±°¾Ó»±µ Ô´ D¶½¶ M¸´³³´³´»´µ
“Kıtlık sırasında onun mektuplarının çoğunu okumuştum. O kıtlıkta yüzlerce kşnn
hayatını kurtarmak çn büyük çaba harcadı. Yüzü yıpranmış ve yaşlı br olmasına karşılık
gücü, kuvvet tam olarak görünüyordu. İnsanların ölmesn engellemek çn kendsne at
keç ve koyunlarının sütünü kullanmıştı. Felaketn büyüklüğünü hükümete kabul ettrmek
çn nandırıcı mektuplar yazdı. Sonunda hükümet msyonere yardımcı oldu ve ona yardım
ve katkıda bulundu”.

Msyonerler, Osmanlı Hükümet’nn kendlerne yardımcı olmasından dolayı çok
memnun olmuşlardır. Ayrıca, Amerkalı msyonerler tarafından Talas’ta okul ve hastane
bnalarından oluşan br kompleks kurulduğu da belrtlmektedr. 590

Kolera Salgını
Halkın “ölet” veyahut “çarık çıkartmaz” dye adlandırdığı br kolera salgını 1845–1848
yılları arasında olmuş ve bnlerce kş hayatını kaybetmştr. O sene hemen her evden
brkaç ölü çıkmıştır. Hatta br tulum peynrnn ölene yakınlık sırasına göre, elden
ele yed eve mras düştüğü görülmüştür. Bu sıralarda Kayser çn talhszlkler zncr
devam etmş ve 1849 yılında Kapalı Çarşı’da çıkan br yangın, çarşının büyük br kısmının
yanmasına sebep olmuştur. 1850 yılında Kayser’ye gelen seyyah A. D. Mordtmann,
591
Kayser le lgl zlenmlern aktarırken 1848 yılına kadar devam eden kolera salgını
le lgl blglere de yer vermştr.
Mordtmann; kentn çevresnn güzel görünüşlü ve coğrafyasının da buna uygun
olmasına karşılık, kentn çersnn pslğnden yakınmıştır. Hatta bu pslkten dolayı
1848 yılının Aralık ayında kentte kolera salgınının olduğunu ve yaklaşık 3.000 kşnn
öldüğünü anlatmıştır. Seyyah, pslğn kaynağı olarak halkın pastırma yapmak çn
hayvanları cadde ve sokaklarda ulu orta kesmelern göstermştr. Br sokakta hemen
her hafta br hayvan keslyordu. Bu hayvanın pslğnn temzlenmemes sebebyle de
leşler çok kötü koku saldığını fade etmştr. 592

Kayser’de vuku bulan kolera hastalığıyla lgl Başbakanlık Osmanlı Arşv’nde
brçok belge bulunmaktadır. 11 Nsan 1848 tarhnde Kayser’de kâmet eden İngltere
konsolosunun gönderdğ tahrratta, Kayser merkeznde kolera hastalığının çoğal-
dığı ve aynı zamanda merkez köylere dah srayet ettğn fade etmektedr. Hâlbuk
havalar güzel olmasına rağmen kolera hastalığının çıkması ve etrafa yayılmasının br
sebeb mutlaka olmalıdır. Yukarıda da fade edldğ gb hastalığın kaynağı, sağlıksız
koşullarda pastırma mal edlmes ve çevrenn temz tutulmamasıdır. Ayrıca, Sıhhye

590 Eravşar, Seyahatnamelerde Kayser, 108–110.
591 Erkletloğlu, Osmanlılar Zamanında Kayser, 183.
592 Eravşar, Seyahatnamelerde Kayser, 134.

263