Page 41 - kayseri-sehri

K±²³´µ¶, CÒ͵±Ó¶ KÒ½ÇÈ, Ş´º¶µ¼´°¶ E³´µ»´µ Ô´ KǵÇÈ»±µ
gün kaldığı ler sürülmektedr. XVIII. yüzyılda Kayser Sancağı, mutasarrıËara “ber
28
vech– arpalık” olarak tevch edlmştr. XVIII. yüzyılın lk yarısında Kayser’de vazfe
yapan mutasarrıËarın vezr rütbel beylerbey oldukları görülmektedr. XVIII. yüzyılda
29
mütesellmler, genellkle bulundukları yerlerde yaşayan aleler arasından çıkmışlardır.
Bu durum Kayser çn de geçerldr. Bu yüzyıl boyunca Kayser mütesellmler genelde
Zennecoğulları, Kalaycıoğulları, Çaparoğulları ve Emroğulları gb yerl alelerden
olduğu anlaşılmaktadır. 30

Bununla brlkte eyalet sstemnn korunduğu söyleneblr. Bu sstem lerk yıllarda
daha da gelştrlmştr. Üzernde çalıştığımız dönemde devlet; eyalet, vlayet, sancak,
kaza, nahye ve kura (köy) şeklnde br yapılanmaya gtmştr. Tezmzn konusu olan
Kayser bu yapılanma çersnde sancak olarak karşımıza çıkmaktadır. Başında br
31
mutasarrıf, sancak mecls azaları, müftü ve k kocabaşı bulunduğu veskalardan
32
33
anlaşılmaktadır. Kayser Sancağı’nın brçok kaza, nahye ve köyü le lgl Osmanlı
34
arşvlernde bulunan veskalarda bu yerleşm brmlernn bazısından bahsedlmektedr.
Kayser’de görev alan sancak beyler ve dar şlerde sthdam edlen memurlar le dğer
görevller belgelere dayanarak zah etmeye çalışacağız. İlk önce Kayser sancağının
dar brmlernde görev yapan mutasarrıf ve kaymakamları kronoloj esasına göre
çalışmanın çnde verlecektr.

28 Brol–Yerlkhan, 3.
29 Mehmet Karagöz, “XVIII Asrın İlk Yarısında Osmanlı İdar Taksmatı İçersnde Kayser’nn İdar
Durumu”, I. Kayser ve Yöres Tarh Sempozyumu Bldrler, Kayser 1997, 146.
30 Özcan Mert, “Kayserl Br Ayan: Zennecoğlu Seyt Mehmet Ağa”, II. Kayser ve Yöres Tarh Sempozyumu
Bldrler, Kayser 1998, 329.
31 Brçok yazılı kaynaklarda “Kayser” geçmektedr fakat Osmanlı Arşv belgelernde “Kayseryye”olarak
kayıtlara geçmştr.
32 Dğer muvazzaf memurlar merkezden atanırken, Mecls azaları halkın oylarıyla seçlerek azalık
görevne başlarlar. Seçldkten sonra mazbataları merkeznden gönderlerek kendsne verlrd BOA.
C. DH.(Cevdet Dahlye) 269 /13412. [15 Cemazaylevvel 1257/5 Temmuz 1841]
33 Kocabaşı, muhtar anlamına gelen br tabrdr. Aynı zamanda, devletn emrlern halka teblğe, halkın
hükümetle olan şlern görmeğe memur edlen şahıslardır. Bunlar br dönem devlet tarafından
belrlenen vergler toplamakla da görevlendrlmşlerdr. Köylerde verg tahslatı kocabaşılar tarafından
yapılırdı. Tanzmat’tan br müddet sonra kocabaşılık unvanı ortadan kaldırılmış yerne muhtar kelmes
kullanılmaya başlanmıştır. (Pakalın, II, 285).
34 BOA. C. DH. 269/13412. [15 Cemazaylevvel 1257/5 Temmuz 1841].

41