Page 29 - kayseri_mihraplari

G IRIŞ | M IHRABIN TARIHÇESI

Birgi Ulu Camii’nin mozaik çini mihrabı (XIV. yüzyılın ilk Tekstil sanatına bağlanan motiflere yer veren Rüstem Paşa
yarısı) Selçuklu geleneğinin izindedir. Kemah Halil Bey Camii’nin mihrabında (XVI. yüzyıl ikinci yarısı) mukarnas
Camii ve Kasaba Köyü Mahmud Bey Camii alçı mihrapları kavsara ve köşelikler mermer olup nişin içi ise çini kaplıdır.
Candaroğulları devrinden orijinal haliyle günümüze ulaşmış- Piyale Paşa Camii mihrabı (XVI. yüzyılın ikinci yarısı) tama-
tır. Karamanoğulları eserlerinden Ermenek Ulu Camii’nde miyle çini kaplamalı ender örneklerden biridir. 74
(XIV. yüzyıl başı) çini ve alçı malzeme ile kendine özgü bir
tasarım yapılmış, mukarnaslı kavsaranın en alt sırasında üç XVIII. yüzyılın ilk yarısında mihraplarda klasik form devam
küçük pencere yer almıştır. Karaman Ulu Camii’nin Selçuklu etmiştir. Yalnızca bir önceki yüzyıla göre taş süslemelerde
geleneğini sürdüren mihrabı da alçı ve mozaik süslemenin belirgin bir kabarıklık göze çarpmaktadır. Üsküdar Yeni
birleştiği önemli bir örnektir. 70 Valide Camii’nin (XVIII. yüzyılın başları) mihrap nişi iri
mukarnaslarla sona ermekte ve gösterişli bir tepelik mihrabı
Anadolu mihrapları içerisinde Ürgüp Damsa Köyü Taşkın Paşa taçlandırmaktadır. XVIII. yüzyılın ortalarına doğru Osmanlı
Camii’nin XIV. yüzyıl ortalarına tarihlenen ahşap mihrabının sanatında batı etkisiyle oluşan barok dönemde değişen sanat
tezyinatı devrin minberleriyle benzer özellikler gösterir. 71 anlayışı ile mihraplarda farklı bir görünüme kavuşmuştur.
Mukarnaslar zamanla yerini kademeli yuvarlak silmelere
Bursa Yeşil Camii’nin XV. yüzyılın ilk çeyreğine tarihlenen bırakmış, mihrap nişi yarım kubbe ile örtülmüştür. Bu üslûbun
renkli sır tekniğindeki büyük boyutlu çini mihrabı çokgen en karakteristik örneği Nuru Osmaniye Camii’ndedir. Mermer
planlı niş ve mukarnaslı kavsaraya sahip olup niş ve kavsarayı beş cepheli mihrap nişi üstte kademeli olarak belirtilen ve
dolgulayan mukarnaslar koyu zemin üzerine bitkisel bir dekorla barok tezyinatla süslenen bir kavsara ile son bulur. Üsküdar
süslenmiştir. Yeşil Türbe mihrabı ise çift nişli tasarlanmış ve Ayazma Camii, Laleli Camii, Beylerbeyi Camii, Aydın’da
içteki niş dilimli bir kemerle sonuçlandırılmıştır. İki şamdan Cihanoğlu Camii, Yozgat’ta Çapanoğlu Camii mihrapları
arasında naturalist çiçeklerin fışkırdığı vazo ve tepede asılı önemli barok mihraplardandır. 75 29
kandil motifleri değişmekte olan süsleme üslubunun temsil-
cisidir. Erken Osmanlı döneminde taş süslemeli mihraplara XIX. yüzyılla birlikte Osmanlı sanatına girmeye başlayan
Milas Firuz Bey Camii’nin mihrabı örnek verilebilir. Bursa ampir üslûbu, daha sade bir süsleme anlayışı ile mihraplarda
Orhan Gazi Camii’nde ve Edirne Gazi Mihal Bey Camii mih- kendini göstermiştir. Nusretiye Camii’nin mermer mihrabı
rabı da ve XV. yüzyıl mihraplarında alçı tezyinatın görüldüğü bu üslûbun başarılı bir örneğidir. Dolmabahçe Camii mermer
örneklerdir. 72 mihrap hücresi, küçük nişçiklerle ve stilize edilmiş bir mukar-
nas dolgusuyla süslenmiş, bütün bu unsurlara altın yaldızlarla
Klasik üslûbun temel unsuru olarak Osmanlı gelişme dönemi canlılık kazandırılmaya çalışılmıştır. Aksaray Valide Camii
mihraplarına esas teşkil eden ve çok başarılı bir ustalıkla çeşitli üslûb özellikleri taşıdığından eklektik mihrabıyla
işlenen mukarnaslar taş malzemenin kullanıldığı mihraplarda dikkati çeker. 76
sade bir görünüm arz eder. Klasik üslûblu camilerde mihrap
nişi çoğunlukla sade ve mermerdendir. Bunlara erken klasik Başlangıçta renkli bir çizgi, daha sonra basit planlı bir niş şek-
dönemden bir örnek Edirne II. Beyazıt Camii mihrabıdır. Klasik linde ortaya çıkan mihraplar zamanla gelişerek dini mimarinin
dönem mihraplarının bütün özelliklerini bünyesinde toplayan en önemli ögesi olmuştur. Bulundukları devrin üslûblarından
başka bir örnek ise, mukarnas kavsaranın şekillendirdiği beş etkilendiklerinden ve her devrin sanat anlayışını göstermesi
cepheli bir nişi bulunan Şehzade Camii mihrabıdır. 73 açısından dikkate şayandır.

70 T. Erzincan, a.g.m., s. 34.
71 T. Erzincan, a.g.m., s. 35. 74 T. Erzincan, a.g.m., s. 36.
72 T. Erzincan, a.g.m., s. 35. 75 T. Erzincan, a.g.m., s. 36.
73 T. Erzincan, a.g.m., s. 35. 76 T. Erzincan, a.g.m., s. 36.