Page 294 - kayseri_mihraplari

EYLEM YURD AK UL TUĞUTL U | K A YSERI MIHRAPLARI

Kara Mustafa Paşa Camileri (Şekil 26) mihraplarında çıkıntı Batılılaşma döneminde özellikle Batı Anadolu Bölgesinde,
20– 30 cm çıkmıştır. mihrap örneklerinde de görülen iri plastik etkili alçı işçiliği
Kayseri’de de uygulanmıştır. Bağımsız plastik unsurlar gibi
Kendisi ile birlikte yapılmış taş minberin bulunduğu durum- işlenen “S ve C” kıvrımlı dallar ve motifler üzeri alçı sıvanmış
larda mihrap doğuya kaydırılarak minbere yer açılmıştır. Bunu tellerden oluşmaktadır. Yine Batılılaşma döneminde yapıl-
6
Sivasi Hatun Camii ve Kölük Camii’nde izlemek mümkündür.
mış bazı mihrap örneklerinde ahşap üzerine alçı kaplama
ile iri ve bağımsız işlenmiş, plastik görünüşlü uygulamalar
görülmektedir. 7
MALZEME VE TEKNIK
İncelenen mihraplardan 1 adedi çini, 3 adedi ahşap kaplama, 6 Ayrıca alçı mihraplarda oyma ve kalıplama olmak üzere iki
adedi alçı ve geri kalan 60 adedi ise taş malzemeden yapılmıştır. ayrı teknik uygulanır. Oyma tekniğinde; duvar yüzeyinde veya
plakalar halinde hazırlanan alçı harcı sertleştikten sonra,
süsleme kesici aletlerle oyularak elde edilir. Kalıplama tek-
ÇİNİ
niğinde; yüzeyi oyulmuş olan değişik boyutlardaki kalıplara
Kayseri de çini mozaik tekniğinde yapılmış tek örnek XIII. alçı sıvı halde dökülür ve sertleştikten sonra levhalar halinde
yüzyılın sonlarına tarihlenen Kölük Camii (Fotoğraf 26) kalıplardan çıkarılarak kullanıma hazır hale getirilir. 8
mihrabıdır. Çini mozaikten yapılan mihraplarda kullanılan
küçük çini parçaları, tek renkli olarak sırlanıp, pişirilen büyük TAŞ
levhalardan kesilerek elde edilmiştir. Çini mihraplarda
4
kompozisyonlar firuze ve patlıcan moru renkli çinilerin Kayseri’de yukarıdaki örneklerin dışında kalan gerek erken
biri yüzeyi diğeri deseni meydana getirmek üzere yan yana dönem, gerekse geç dönem mihraplarının tamamı taştandır.
konmasıyla şekillenir. 5 Kayseri taş işçiliğinin yoğun olduğu bir şehirdir. Mihraplarda en
294 çok kesme taş kaplama olarak kullanılmıştır. Güney duvarı da
kesme taşla kaplı yapılılarda, dikdörtgen boyutlarda kesilmiş,
AHŞAP
taş blokları derz sıraları aksamadan mihrap yüzeyinde de devam
Konukboğan Mescidi mihrabı (Fotoğraf 149) ahşapla kaplana- eder. Bunlara örnek olarak: Hunat Hatun Camii (Fotoğraf 10),
rak yapılmıştır. Geç dönemde yapılan bu mihrapta süslemeye Karatay Kervansarayı Mescidi (Fotoğraf 13), Hacı Kılıç Camii
yer verilmemiştir. (Fotoğraf 16) ve Bünyan Ulu Camii (Fotoğraf 17) mihrapları

verilebilir. Bazen de dikdörtgen boyutlu taşların yalnız kenar
ALÇI bordürlerine kaplandığı ve mihrap hücresinin üst üste konmuş,
Mehmet Ali Bey Camii (Fotoğraf 107), Germir Aşağı Mahalle iki veya üç büyük blok taşa oyulduğu görülür. Bu uygulama
Camii (Fotoğraf 130), Yeni Camii (Fotoğraf 135), Methiye Sultan Hanı Köşk Mescidi mihrabında (Fotoğraf 1-Fotoğraf 2)
9
Köyü Camii (Fotoğraf 138), Hilmiye Köyü Camii (Fotoğraf görülmektedir. Mihrapların üst bölümlerinin yekpare taşla
139) ve Aziziye Camii (Fotoğraf 142) mihrapları alçıdandır. yapılmış oluşu bu mihrapların boyutlarının küçük olmasıyla
açıklanabilir.
XIX. yy. sonu XX. yy. başında taşradaki bu camilerde alçı
mihrap yapma modası oluşmuştur. Kesme taşın mihraplarda en başta gelen malzeme olarak
kullanılışı Anadolu’ya özgü bir gelişmedir. Kayseri’de kesme
10

Camii Mihrabı 2 cm, Mutevelli Camii Mihrabı 9 cm, Molu Köyü Camii 6 B. Eskici, Ankara Mihrapları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2001,
Mihrabı 12 cm,Everek Camii Kebir mihrabı 5cm., Keşlik Köyü Camii s. 226’dan, L. Bulut, “İzmir Camilerinde Alçı Süsleme” Sanat Tarihi
mihrabı 10 cm, Tirem Camii mihrabı 13 cm, Dedeman Camii mihrabı Dergisi, C. VIII, İzmir, 1996, s. 1-9.
5. 5cm., Seyidgazi Cami mihrabı 10 cm ve Derviş Ağa Camii mihrabı 4. 7 R. Arık, Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı, Ankara, 1988, s. 46.
5 cm çıkıntı yapmaktadır. 8 B. Eskici, a. g, e., s. 226.
4 O. Aslanapa, Anadolu’da Türk Çini ve Keramik Sanatı, İstanbul, 1965, s. 12. 9 Ö. Bakırer, a.g.e., s. 30.
5 Ö. Bakırer, a.g.e., s. 35. 10 Ö. Bakırer, a.g.e., s. 31.