Page 307 - kayseri_mihraplari

SONUÇ

Tez konumuzu oluşturan Kayseri merkez, ilçe, kasaba ve köy- Selçuklu, Erken ve Klasik Osmanlı mihraplarında çokgen
lerinde cami ve mescitlerde bulunan mihrapların bir bölümü planlı nişlerin üzeri mukarnaslı kavsara ile örtülmüştür. 18.
bu çalışma içerisinde ilk kez tanıtılmıştır. Mihrapların çoğu ait yüzyıldan itibaren mihraplarda nişin alt kısmı yarım daire
oldukları dönemlerin özelliklerini taşımakta, bazı mihraplar ise şeklinde, kavrasa yarım kubbe şeklinde düzenlenmiştir. Geç
Battalgazi Camii mihrabında olduğu gibi planını korumakta, dönemde yalnızca İncesu Yeni Cami mihrabında kavsara
süsleme özellikleriyle geç dönem özellikleri taşımaktadır. mukarnaslarla bezelidir. Kayseri’de 18 adet mihrapta sütunce
bulunurken sadece Hunat Hatun Camii mihrabında sütuna
İncelediğimiz mihraplar 13. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar geniş rastlanmaktadır.
bir zaman dilimi kapsamaktadır. Bu mihrapların 60 adedi
taş, 6 adedi alçı, 3’ü ahşap kaplama ve 1 adedi çini malzeme- Barok, Rokoko ve Ampir üslupların klasik motifleri olan
den yapılmıştır. Sayılarından da anlaşılacağı üzere Kayseri istiridye kabuğu, “S” ve “C” kıvrımları, perde motifleri, iri 307
mihraplarında yaygın olarak kullanılan geleneksel malzeme akantus yaprakları, burmalı sütunce 318 gövdesi, kompozit
taştır. 62 adet mihrap cami ve mescitlerin harim kısmında sütun başlıkları gibi batı kökenli motifler daha çok 19. ve 20.
bulunurken, 7 adedi son cemaat yerinde 1 adedi de kuzey dış yüzyılda yapılmış alçı ve kalem işi mihraplarda görülmekte-
cephede yer almaktadır. dir. Bu durum Osmanlı İmparatorluğu döneminde 19. ve 20.
yüzyılda görülen batı etkilerinin Kayseri’nin taşrasına kadar
İncelediğimiz Selçuklu mihraplarından Kölük Camii mihra- yayıldığını göstermektedir.
bındaki dendanlar hariç tepelik görülmemektedir. Anadolu
Selçuklu mihraplarında bordür sayılarında da bir standart Geç dönemde Kayseri merkez ve diğer ilçelerinde mahalle
yoktur. Ayrıca bu dönemde çift nişli mihraplar moda haline mescitlerinde mihraplar basit bir niş halinde düzenlenirken
gelmiştir. Kayseri’de Selçuklu döneminde inşa edilmiş dört Pınarbaşı merkez ve köylerinde özenle yapılmış alçı mihraplar
adet çift nişli mihrabla karşılaşılmaktadır. dikkati çekmektedir. Bu durum hem dönemin modası hem
de malzemenin kolay işlenmesi ve maliyetinin düşük olması
Kölük Cami’nin çini mihrabı dışında 13. ve 14. yüzyıllarda gibi nedenlerle açıklanabilir.
yapılan mihrapların kenar bordürlerinde geometrik süsleme
tercih edilmiştir. Selçuklu mihraplarının köşeliklerinde ise Kayseri’de 13 adet mihrap alındığında besmele ve Al–i İmran
yaygın olarak bitkisel bezeme uygulanmaktadır. suresinin 37. ayeti görülmektedir. Ayrıca iki adet kenar bor-
düründe Bakara Suresi’nin 255. ayeti ve Tevbe Suresi’nin 18.
Kayseri’ de Selçuklu mihrapları tasarım ve bezeme açısından
Osmanlı dönem mihraplarında örnek alınmamıştır. Erken ayetine rastlamaktayız. Kavsara ile nişin alt kısmının birleştiği
yerde Hac suresinin 77. ayeti, Esma–ül Hüsna ve Kelime–i
ve klasik dönem Osmanlı mihrapları anıtsal ve sadedir. Bu Tevhid yer almaktadır.
mihraplarda yekpare bant olarak uzanan tepelikler bitkisel
bezemeyle süslenmiştir. Aynı dönemde kenar bordürleri sade Kayseri mihrapları incelendiğinde her döneme ait örneklerle
olarak düzenlenirken bordürler birbirlerinden ince silmelerle karşılaşılması ve bunun neticesinde bir il ölçeğinde mihrap-
ayrılmaktadır. ların değişimi, gelişimi ve yeniliklerini takip edebilmemiz bu
tezin en önemli sonuçlarından bir diğeridir.