Page 227 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kayseri’de Ticaret ve Sanayi
amaçlı, şirkete devredilmek üzere… Lakin, verilen sürede şirket kurulamıyor, iki yıl gibi
bir gecikme ile, 1928’e sarkıyor…
11 Teşrinievvel (Ekim) 1926 tarihli Otuz bir maddeden oluşan “İmtiyaz Mukavelenâ-
mesi” ve yirmi sekiz maddeden oluşan eki, “Tenviri Elektriki Tevzi Şartnâmesi” (Elektrik
Dağıtım Yönetmeliği) günümüzde bile birçoklarının kabulde dahi zorlanacağı hükümler
içermektedir. Bunlardan bazılarını, bir bütünlük içerisinde aktarmak istiyorum.

İmtiyaz Sözleşmesinin amacı birinci maddede sıralanmış. Buna göre:
a.Eshâb-ı imtiyazın (İmtiyaz sahibinin) Bünyan Kazasında Sarımsaklı Suyu namı ile
maruf (bilinen) , cereyân eden (akan) Bünyan Şelalesi’nden elektrik istihsâli (üretimi)
ile Bünyan, Kayseri şehirleri ile Talas nahiyesinin tenvîri (aydınlatılması),

b.Tenvirattan fazla kalacak kuvve-i elektrikiyenin (elektriğin) telgraf, telefon, demir-
yolu ve sair umumi vesâiti nakliye (diğer genel taşıma araçları) ile bunlara ait mües-
sisâttan mâdâ (bunlara ait müesseselerden başka), bilcümle hususâtta (her konuda) ve
sınâi tatbikatta (sanayide) istimali (kullanımı),

c.İş bu imtiyaz, turuku ammeden (kamuya ait yollardan) istifade etmemek ve mün-
hasıran (özellikle) kendi ihtiyaçlarına sarf olunmak şartıyla alâkadaran (ilgililer) tarafın-
dan emlâki hususiyeleri (özel taşınmazları) içinde her nevi tesisat-ı elektrikiye vücûde
getirerek (her cins elektrik tesisi kurarak), kuvve-i elektrikiye istihsal ve istimaline
(elektrik üretim ve tüketimine) mâni değildir.

“c” şıkında, kendi taşınmazlarında bulunmak, kamu yollarını kullanmamak ve kendi
tesislerinde tüketmek şartıyla santrallerin ve elektrik şebekelerinin yani “otoprodük-
tör” tesislerin–günümüzde OSB’ler deki dağıtım da dahil- kurulmasına, Şirkete verilen
imtiyazın engel olamayacağının hükme bağladığına, dikkatinizi çekmek isterim. Bugün
de benzeri bir düzenlemenin olduğunu biliyoruz.
Nitekim; 1970’li yılların başında Orta Anadolu ve Birlik Mensucat fabrikaları, daha
ucuz elektrik kullanabilmek için, doğrudan TEK’ten elektrik almaya kalktıklarında,
elektrik hatları “turuku ammeden” yani “kamuya ait yollardan geçiyor diye başta Başkan
rahmetli Mehmet Çalık olmak üzere, dönemin Şirket yöneticileri engel olmuşlardı.
Çalık’ın, “Hat geçiremez, direk dikemezsiniz. Zira, bunların altı da belediyemizin, üstü
de belediyemizin” dediğini, iyi anımsarım.

Elektrik üretiliyor
Şirket tarafından Bünyan ilçesi içerisinde kurulan hidroelektrik santralde birinci ve
ikinci türbin 400’er kVA, üçüncü türbin ise 900 kVA (1945); çıkış gerilim ise, 3.150 volttur.
Alman/Çek Skoda Firması tarafından yapılan santralde bugün yılda yaklaşık, 4 milyon

227