Page 228 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kadir Dayıoğlu
kWh elektrik üretilmektedir. Santral su biriktirme havuzu 8 bin m3 (4.000x2,1) civarında
olup 0,98 m çapında bir adet cebri boru mevcuttur. Günümüzde su debisi ortalama 700
lt/sn’dir. Daha önceki yıllarda (1992) 840 lt/sn’lik ölçüm yapılmıştır. Yağışların stabil
olmaması ve ayrıca aynı kaynaklardan sulama yapılıyor olması vs. elektrik üretimini
oldukça olumsuz etkilemektedir.
Elektrik, 1930’ların ilk yıllarında 22 kV anma geriliminde ve yaklaşık 37 km’lik bir
enerji nakil hattı ile Koramaz-Gesi–Talas altı Gavur Harmanları üzerinden Kayseri’ye
getirildi. Gavur Harmanları’nda bir kol Talas’a verildi. Alpaslan Mahallesi PTT tesisleri
civarından eski mezbahane yakınlarında da Kayseri’ye giriş yapıldı. İlk etapta 10 civarında
trafo merkezinden şehre enerji verildi. Trafo binaları da; “1. Posta, 2. Posta, 3. Posta…10.
Posta” diye anılırdı. Halen, Bünyan-Cırgalan arasında mevcut olan E. N. H demir direkler
perçinli olarak imal edilmişti. Daha sonraları iletim gerilimi 31,5 kV olarak değiştirildi.
Santral, 1930 sonları, 1931 başlarında “çalışmaya” başladı. Bunu şuradan anlıyoruz:
Şirketin “Bir nolu” abonesi Kazancılar Caddesi’nde bulunan Ankara Oteli. Tarihin de
24 Kânûn (Ocak) 1931 olduğunu görüyoruz. Demek ki, şebekenin bitip ilk elektriğin
verilmeye başladığı yıl olarak, 1931 başı diyebiliriz. Yine Kazancılar’da bulunan Mehmet
Talaslıoğlu “3 nolu”, Yahya Talası “4 nolu” abone. “9 nolu” abone Şekerciler Çarşısında
İsmail Cıngıllı. İstanbul Caddesi’nde evi bulunan Ahmet Besceli “10 nolu” abone. 1951
yılında, Feyzullah Karakimseli’den satın aldığımız, Orta Mahalle Gökçe Sokak No.4’de,
Çifte Medreselerin hemen batısında bulunan evimizin abone numarası, 222 idi.

İmtiyaz müddeti ve itilâfların halli
1970’lerin ikinci yarısında hükümetle şirket arasında uyuşmazlığa konu olan “İmtiyaz
Süresi” ise sözleşmenin üçüncü maddesinde verilmiş. Bu madde; “İmtiyaz müddeti,
mukavelename ve merbutu şartnâmelerin (eki şartnâmelerin), Hükümet-i Cumhu-
riyenin tasdikine iktiran (ulaştığı, yaklaştığı) eylediği tarihten itibaren elli senedir”,
diyor; İmtiyaz müddetinin sona ermesi üzerine neler yapılacağı ise yirmi dördüncü
maddede belirtiliyor.

Üçüncü maddede geçen “iktiran” sözcüğünün yorumu ve “Hükümet-i Cumhuriyeye
iktiran eylediği” tarihin bilinememesi!”, 1970’li yıllarda uyuşmazlık konusu oldu ve bu
belirsizlik; “İmtiyaz müddeti 1976 yılında” doldu gerekçesiyle Elektrik Şirketini devral-
mak isteyen TEK tarafından Enerji Bakanlığı’nın ve dolayısıyla dönemin Enerji Bakanı
Deniz Baykal’ın önüne geldi. Uzun yazışmalar ve devralma girişimleri oldu. Sonuçta
konu, “İşbu mukavelenâme ve merbutu (eki) şartnâme ahkâmının tatbik ve tefsirinden
dolayı hükûmetle eshâb-ı imtiyaz beyninde (arasında) zuhur edecek ihtilâfat Şuray-ı
Devlet’te (Danıştay) veya ânın makamına kaim olacak (onun yerine geçecek) devâirde

228