Page 70 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kadir Dayıoğlu
ruz. Konumuz dışında olduğundan detaya girmedik, bu kadarla yetindik. Bugün ise,
12 Kasım 2012 tarih ve 6360 nolu Kanun ile Kayseri Büyükşehir Belediyesi sınırları il
mülki sınırları oldu; 16 ilçeli Büyükşehir haline geldi. Belde, köy ve mezra statüsündeki
yerler de bağlı oldukları ilçenin birer mahallesi haline dönüştü. 30 Mart 2014 yerel
seçimleriyle “belde, köy ve mezra”da tarihe kavuştu, Kayseri’de. Birisi Büyükşehir olmak
üzere 17 belediye başkanı var. Sonuçta; İl Genel Meclisi kapatıldı personelle birlikte mal
varlıkları Büyükşehre devroldu.

Kayseri Nüfusu
Cumhuriyet sonrası Kayseri’nin ticaret ve sanayi hayatına geçmeden önce, Kayseri
nüfusu ile ilgili biraz uzun olacak ama bazı bilgiler vermeyi yararlı bulduk. Öyle ya, bu
çalışmamızın temel amacı, tarihe doğru ve yeterli bir not düşmek. Bakalım, bu dönemde
Kayseri’nin nüfusu nasıl bir seyir izlemiş. 2017 sonunda hangi noktaya gelmiş?
Biliyoruz; Cumhuriyet Dönemi’ nde ilk nüfus sayımı 1927’de; Osmanlı Dönemi’ nde
ilk nüfus sayımı 1831 yılında II. Mahmut Dönemi’ nde yapıldı. 1831 sayımının, yöneti-
min öngördüğü askeri amaçlara hizmet etmek olduğu, 1844’ te askeri bir yetkilinin
idaresinde, sayımın yapılmasından belli olmakta. Bu sayım sonucunda, 1855 yılında
Anadolu ve Rumeli’deki, yani Müslümanların çoğunlukla Türk olduğu bölgelerdeki
Müslümanlara zorunlu askerlik hizmeti getirildiği görülmekte. Tabii, zorunlu askerliğe
de aşama aşama gelindi. Önce kura ile, sonra “bedel-i şahsi” yani kişiye bedel ödeyerek
yerine askerlik yaptırtmak. Bundan sonra da bu bedeli devlete ödeyerek (bedel-i nakti)
askerden muaf olmak… Bilahare Müslüman olmayanlar da askere alınmaya başladı.
Daha sonra yapılan mahalli sayımlar haricinde, 1881/82-83 tarihinde bir sayım daha
yapıldı. Kadınlar ilk kez bu tarihte sayıldı. Son Osmanlı sayımı, hem siyasi nedenlerle,
hem de teknik sebeplerden dolayı yapılamamıştı.

Tabii, Osmanlı Dönemi’ nde yapılan bazı çalışmalarda “çocuklar ve kadınlar”,
“konar-göçerler” vs. kapsam dışında tutulmuşlar. Bu nedenle, bu dönemde yapılan,
Cumhuriyet Dönemi’nde yapılanlar gibi, nüfus bağlamında, gerçeği yansıtmamaktadır. O
nedenle Osmanlı Dönemi’nde yapılan sayımlara ait verilere şüphe ile bakmakta yarar var.

Musa Çadırcı, Enver Ziya Karal’ın “Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Nüfus Sayımı
1831” isimli çalışmasına atfen şu bilgiyi vermekte: “1830 genel sayımı ‘Hülâsa Defteri’ne
göre dört milyon kadar görünen erkek nüfusunun bir buçuk milyona yakını Rumeli’de,
iki buçuk milyondan biraz fazlası Anadolu tarafında görünmektedir. Aşağı yukarı
erkek nüfusu kadar da kadın bulunduğu gerçeğinden hareketle sayımı yapılmayan
yerlerle göçer aşiretleri de katarsak, 1830’larda Anadolu’da altı milyon dolayında insan

70