Page 65 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kayseri’de Ticaret ve Sanayi
İslam Suhulet Şirketi

1911 yılına kadar Kayseri’de, özellikle manifatura ticareti Ermeni ve Rum ahalinin
elindeydi. Osmanlı’da değişen sosyal ve ekonomik yapıya paralel olarak Türk girişimciler
bir araya geldi ve “İslam Suhulet Şirketi “ adı altında bir ticari şirket kurdu.

Tarım ve Hayvancılık
“Tarım ile ilgili faaliyetler açısından Ankara ile aynı seviyede olan Kayseri’de her
üç tahrir döneminde de bağ ve meyveden, bostan ve sebzeden, bahçe ürünlerinden ve
gallâttan (zahire, mahsüller k.d) vergi alınması, şehirdeki tarımsal faaliyetlere, kovan ve
ganem (koyun k.d) vergisi ile otlak, kışlak ve yaylak vergilerinin alınması ise hayvancılık
ile ilgili faaliyetlere delâlet etmektedir. Ancak burada bir hususu ifade etmek gerekir.
İncelenen kentlerde hayvancılık ile ilgili faaliyetler genellikle Kayseri’de ve Antep’te
yoğunluk kazanmıştır. Özellikle 1574 tahririnde Antep’te ağnam vergisinde görülen
artış bu görüşü doğrular nitelikte. Şu ana kadar incelediğimiz ve gerek nüfus gerekse
ekonomik etkinlikler açısından Anadolu’da farklı bölgeleri temsil etme kabiliyetine
sahip olan Osmanlı kentlerinin ekonomik niteliklerini özetleyecek olursak; söz konusu
kentlerin XVI. yüzyılda gerek sanayi gerekse ticarî faaliyetler açısından oldukça ileri
düzeyde olduğunu, hattâ Osmanlı Devleti’nin ticaret ve sanayi sektörüne dolayısıyla
da ekonomisine katkıda bulunduklarını ileri sürebiliriz.

Daha önce de ifade ettiğimiz üzere tahrir defterlerinden elde edilen veriler, söz konusu
kentlerin ekonomik niteliklerini istatistikî olarak belirlemeye uygun olmasa da ekono-
mik canlılığı bir nebze olsun gözler önüne sermektedir. Bu defterlerdeki verileri genel
hatlarıyla sanayi, ticaret, tarım ve hayvancılık şeklinde tasnife tabi tuttuğumuzda; XVI.
yüzyıl boyunca Ankara’nın sanayi kenti, Antep (Ayıntab) ve Manisa’nın ticaret kenti,
Trabzon’un yüzyılın ilk yarısında ticaret, ikinci yarısının sonlarında sanayi kenti, Kayse-
ri’nin ise yüzyılın ilk yarısında tarım ve hayvancılıkla ilgili faaliyetlerin ikinci yarısının
sonlarında ise ticarî etkinliklerin yoğunluk kazandığı bir kent niteliğine sahip olduğu
görülür. Ancak Kayseri’de XVI. yüzyılın ilk yarısında sektörsel bazdadır.
Değerlendirildiğinde tarım ve hayvancılıkla ilgili vergilerden alınan meblağda görülen
artış, kentin hem sanayi hem de ticaret sektöründeki etkinliğinin az olduğu anlamına
gelmemektedir. Zira defterlerin dışında kent üzerine yapılmış olan bazı çalışmalar,
kentin sanayi ve ticaret alanında ne kadar gelişmiş olduğunu gözler önüne sermekte-
dir. Kayıtlardan elde ettiğimiz verilere göre incelenen kentlerde tarım ve hayvancılık

65