Page 64 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kadir Dayıoğlu
Şemhâne
Şemhâne; balmumu, mum üretilen yer anlamına gelir. “Küçük sanayi işletmeleri
arasında vurgulanması gereken bir diğer üretim sektörü ise şemhanelerdir. Bu işletme-
ler, aydınlatmada kullanılan mumların imâl edildiği yerlerdi. Ankara’da 1571 tahririnde
buradan alınan vergi, 7.000 akçe olarak yazılmıştı. Ankara’da mumcular, kasaplardan
elde ettikleri yağı mum imalinde kullanmaktaydılar. Ancak mum üretiminin daha
çok bal mumundan yapıldığı bilinmektedir. Kayseri’de az da olsa bu kalemden vergi
alındığını görüyoruz (1500 tahririnde 700, 1520 ve 1570’de 1.500, 1584’de ise 2 bin akçe).
(Emine Erdoğan Özünlü)

Bezirhane
Kayseri’de üretilen önemli bir ürün de beziryağıdır. Birçok köyde bezirhane mevcuttu.
Günümüzde bunların kalıntılarını görmek mümkün. Sözgelimi Çevril ve Germir’deki-
leri, harap vaziyette, bizzat gördüm. 1950’li yıllara kadar Germir’de, yirminin üzerinde
bezirhane olduğu söylenir. Sulak yerlerde, tarlalarda yetiştirilen ızgın ve zeyrekten elde
edilen beziryağı yiyecek ve aydınlatma için kullanıldığı, kadar asıl yağlıboyanın ham-
maddesiydi. Aynı zamanda posası, küspe olarak kullanılırdı. Her bezirhanede bir usta
ve iki çırağın yanı sıra çok bakımlı bir at ve bir de camız bulunurdu. Bunlar, hammad-
deleri burarak sıkan (burgu) mekanizmanın güç ileten “setenini” çevirirdi. Kayseri’de
yetiştirilen “ızgın” ve “zeyrek” yeterli olmadığından Sivas ve Erzurum taraflarından da
getirilirdi. (merhum Avukat Baki Köse)

Pastırma ve sucuk
Belediye kayıtlarına (1910) göre, yılda bu iş için kesilen inek sayısı 25 bin idi. Bu sayıya
evlerde kesilen yaklaşık 5 bin hayvanı da dahil edersek, pastırma ve sucuk için yılda kesi-
len inek miktarı 30 bin civarındadır. 20. yüzyılın ilk yıllarında önemli ölçüde pastırma
ve sucuk üretiliyordu. Kayseri’nin pastırmadan sonra en önemli üretimi halıydı. Yine
bu yıllarda tahıl, bakliyat, yün ve yumurta gibi ürünler komşu vilayetlerden Kayseri’ye
gelir ve buradan Kayserili tüccarlar tarafından dışarı satılırdı. Su gücü ile çalışan un
değirmenleri birçok yöremizde halen üretimlerini devam ettirmektedir.

64