Page 154 - Kültepe Kaniş

Prof. Dr. Cahit Günbattı | Kültepe - Kaniş
kastedilen tanrı Anna ise, Asurluların da saygı gösterdikleri bu tanrının Kaniş’in baş
tanrısı olduğunu söyleyebiliriz.
Tapınağına ve rahibine işaret edilen diğer bir tanrı da Nipas’dır. İki Asurlu ile yerli
bir karı koca arasında düzenlenmiş bir borç senedinde, 45 şeqel gümüşten ibaret borcun
kralın Tanrı Nipas’ın tapınağından çıktığı zaman ödeneceği vurgulanmaktadır. 123
Krallar aynı zamanda ülkenin en yüksek ruhani liderleri idi. Bu sıfatlarının gereği
olarak bazı özel günlerde tapınaklarda yapılan ayinlere katılıp, birtakım ritüelleri yerine
getirmiş olmalıdırlar. Hitit kaynaklarında kral ve kraliçelerin, daha çok mevsimle
bağlantılı olarak düzenlenen bayramlarda Hittit ülkesinin önemli kült merkezlerini
ziyaretleri ve yerine getirdikleri ayinlerle ilgili ritüeller ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. 124

Harihari, Tuhtuhānum ve Parka, adlarına bayram düzenlenen diğer yerli tanrılardır.
Parka Hattuşa’da Tahıl Tanrıçası Halki’nin tapınağında bir kültü olan tanrı olarak Hitit
metinlerinde de geçmektedir.
Higişa, kutlanan bir bayramının olup olmadığını bilmediğimiz tanrılardandır.
Anadolulu kimseler arasında düzenlenmiş bazı senetlerde bu tanrının rahiplerinin
adları şahit olarak geçmektedir. Metinlerde Higişa onuruna düzenlenmiş bayramdan
söz edilmemesini

K.R. Veenhof, borcun ödeneceği zamanın onun bayramına denk gelmemiş olacağı
ihitmaline bağlamaktadır. 125

ana / ina ša + tanrı adı tabirinde Mezopotamya menşeli dört tanrının adıyla da karşı-
laşıyoruz. Bunlar, Bēlum “Bey”; bir metinde rahibinden de söz edilen Bēl qablim “Savaşın
beyi”; silindir mühür baskılarında veziri olduğu Sular Tanrısı Ea ile çok sık görülen
Usumũ ve Güneş Tanrısı UTU’dur. Borcun yerli takvimde yer alan bir tarihte ödenecek
126
olması nedeniyle, bu tanrılar onuruna da bayramlar düzenlendiği düşünülmektedir. 127
Bayramların kutlandığı günlerin yerli takvim içerisindeki yerleri tam olarak bilin-
memektedir. Anadolu’da ve çevre ülkelerde periyodik olarak yapılan dinî bayramların
çoğu bolluk ve berektin habercisi ilkbaharda ve sonbaharda, hasat mevsiminden sonra
kutlandığı açıktır. Babilonya’da akītu denilen büyük bayram, Babil takviminde birinci ay
olan Nisan’da (Nisannu) büyük bir coşkuyla kutlanırdı. Bugün Asya’da geniş bir coğraf-
yada “nevruz” (yeni gün) adıyla kutlanan bahar bayramının kaynağı da budur. İnsanlar

123 Kt. n/k 1716 b: i-nu-mì ru-ba-um i-na É Ni-pá-as ù-ṣí-a-ni….. (S. Çeçen 1998b, s. 120).
9
10
11
124 O.R. Gurney 2001, s. 124 v. d.
125 K.R. Veenhof 2008, s. 235
126 Bu tanrıların geçtikleri metin yerleri için bkz. K.R. Veenhof 2008, s. 236-237.
127 Bkz. S. Bayram 1990, s. 460, n. 43.
154