Page 29 - Kültepe Kaniş

Giriş
olarak iki dilde yazılmış (bilingue) metinlerdir. Kaynak azlığı nedeniyle Hatti dili ve
kültürü şimdiye kadar daha çok Hititoloji içerisinde araştırma konusu olmuştur.
Hattiler konusu Eski Anadolu tarihi için son derece önemlidir. Atatürk 1923 yılında
Adana’ya yaptığı bir seyahat sırasında, İskenderun ve Antakya’yı içine alan İskenderun
Sancağı için “Kırk asırlık Türk yurdu ecnebi elinde kalamaz.” şeklinde bir demeç ver-
miştir. Günümüzden 4 bin yıl önce Anadolu’ya Hatti ülkesi denilmesi; M.Ö. 2. ve 1. bin
yıllarda da Hatay bölgesinden Hattena veya Hatti diye bahsedilmesi dikkate alınırsa,
Atatürk’ün “kırk asır” ifadesini sözün gelişi söylemediği anlaşılmaktadır. Nitekim daha
sonra bu tarihî gerekçeye dayanarak, Anadolu’nun bir parçası sayılan Hatay ilimize bu
adı bizzat kendisi vermiştir. 5
Anadolu’nun protohistorik döneminde ve sonrasında önemli roller oynamış bir diğer
kavim de Hurriler’dir. Hurriler’in geçmişleriyle ilgili hiçbir bilgi yoktur. Anayurtları
olduğu söylenen Transkafkasya’dan 3. bin yıl ortalarında güneye göçtükleri yaygın bir
görüştür. Zaman içerisinde Kuzey Mezopotamya’da ve Anadolu’da geniş bir coğrafyada
6
yayılmışlardır.
Sumerce, Akadça ve Hititçe kaynaklardan tanıdığımız Hurriler’den Tevrat’ta da
“Horiler” olarak bahsedilmektedir (Tekvin 14, 36). Komşu kavimlerin kaynakları bir
tarafa bırakılırsa, kendilerinden kalan belgelerde yeterli ve açık bilgi bulunmadığı için
Hurriler’in siyasî tarihi yeterince aydınlık değildir. 7
Hurriler’in başta Hititler olmak üzere, komşu kavimler üzerindeki derin kültürel
etkileri araştırılmıştır. M.Ö. 13. yüzyılın sonlarında Anadolu’da Hurri etkisi o kadar
artmıştır ki, Orta Hitit dönemi kral ve kraliçeleri Hurrice isimler almışlardır. Birçok
8
edebî eser Hurrice’den Hititçe’ye tercüme edilmiştir .
9
Türkçe gibi bitişken dillerden olan Hurrice’den, Akadça ve Hititçe’ye girmiş pek çok
kelime bulunmaktadır. Hurrice belgelerin çoğu Boğazköy-Hattuşa’da ve Ortaköy-Şa-
pinuwa’da bulunmuştur. Bunlar arasında ele geçen Hurrice-Hititçe iki dilli metinler
Hurrice hakkındaki bilgileri artırmıştır.

5 Bu konuda bkz. C. Günbattı 2007, s. 34.
6 K.R. Veenhof 2001, s. 98; A. Ünal 2002, s. 86.
7 M.Ö. 16. yüzyılın ortalarında Kuzey Mezopotamya’da kurulmuş olan ve Akadça kaynaklarda Hanigalbat
olarak geçen Mitanni devletinin halkını Hurriler oluşturuyordu. Devletin başkenti Waşukanni şehrinin
yeri hâlâ bilinmemektedir. Mitanni devleti, Hitit kralı I. Şuppiluliuma zamanında Hitit hâkimiyeti
altına girmiş, fakat onun ölümünden hemen sonra bağımsızlığına kavuşmuştur. Sonraki yıllarda Asur
devleti ile mücadele etmiştir. I. Adad-nirari’nin Waşukanni’yi zaptetmesi ve halefi iki Asur kralının
sürekli baskıları sonucu M.Ö. 13. yüzyılın ortalarında Mitanni devleti tarihten silinmiştir.
8 A. Ünal 2002, s. 94.
9 A. Ünal 2002, s. 100.

29