Page 31 - Kültepe Kaniş

Giriş | Eski Asur Ticaret Kolonileri
bir metinde, aralarında Hatti, Kaniş ve Kurşaura krallarının da bulunduğu 17 kralın
11
birleşmesiyle oluşmuş bir koalisyona karşı savaştığını anlatır. 12
Daha Anadolu’nun protohistorik devrinde Puruşhanda’da Akadlı tüccarların otur-
masını dikkate alarak, Eski Asur devrinde Asurlular’ın Anadolu’da kurdukları geniş
ticaret ağının kısa bir zaman içerisinde gerçekleşmediğini; Kültepe kaynaklarında bu
konuda bir îmâ olmasa da, Asur ticaret kolonilerinin prototiplerinin daha Akadlılar
zamanından itibaren oluşturulmaya başlandığını söyleyebiliriz.
Sumerliler tarafından M.Ö. 3200 yıllarında keşfedilen ve Sumerliler’den sonra diğer
Eski Mezopotamya kavimlerinin ve Hurriler, Hititler ve Urartular gibi Eski Anadolu
kavimlerinin de kendi dillerini yazdıkları çivi yazısı keşfinden en az bin yıl sonra Ana-
dolu’da kullanılmaya başlanmıştır. Eski Anadolu tarihindeki bu çok önemli gelişme,
M.Ö. 2. bin yılın başlarından itibaren Anadolu’ya gelmeye başlayan Asurlu tüccarlar
vasıtasıyla geçekleşmiştir. İlk ülkelerarası ticaretin temsilcileri olan tüccarlar, çoğu
Güneydoğu ve Orta Anadolu’da bulunan 40 kadar şehirde, tabletlerde kārum ve wabartum
olarak bahsedilen ticaret kolonileri kurmuşlardır. Kolonilerin yönetim merkezinin
13
Kültepe-Kaniş’teki kārum olduğu anlaşılmıştır.
Akadça’da “liman” anlamına gelen kārum Anadolu’da “ticaret merkezi; pazar yeri”
karşılığında kullanılmıştır. Kārum’lar krallık merkezlerinde veya büyük şehirlerde
kurulmuştur. Wabartumlar’ın kārumlar’a, göre daha küçük çaptaki ticaret kolonileri
oldukları anlaşılmaktadır. Akadça “misafir” anlamındaki wabrum/ubrum kelimesinden
türetildiği dikkate alınırsa, wabartumlar, tüccarların konakladıkları, yük hayvanlarının
dinlendirildiği ve kervan yüklerinin depolandığı, bir çeşit kervansaray olarak tanım-
layabileceğimiz bir yapının da bulunduğu ticarî istasyonlardı. Anlaşılan tüccarlardan
bazıları, başta Kaniş’teki koloni olmak üzere hayatlarının büyük bir bölümünü bu
kolonilerde geçiriyorlardı. Fakat çoğu tüccar ticarî faaliyetlerinin gereği, Asur’a gidip
geldikleri gibi, Anadolu’da kolonilerin bulunduğu şehirler arasında seyahat ediyorlardı.
Kolonilerde alım-satım, yatırım ve kredi işlemleri gibi her türlü ticarî girişim, esasları
belirlenmiş koloni sistemi içerisinde yürütülüyordu.

11 Garsaura / Aksarayı Bkz. G.F. del Monte-J.Tischler 1978, s. 227.
12 H.G. Güterbock 1938, s. 69.
13 Ticaret kolonisi bulunan şehirler için bkz. K.R. Veenhof - J. Eidem 2008, s. 154-155

31