Page 41 - Bezemeli Mezar Taşları

TÜRKLERDE YAS VE ÖLÜ D EFNETME ADETLERİNE GENEL BİR BAKI
Türkler Anadolu’ya yerleştkten sonrak zamanlara at, mlad bn senelernden
tbaren, mezarlıklar tespt edeblyoruz. Örnek olarak Erzurum cvarında Saltuklara,
Ahlat cvarında Selçuklara, Ak ve Kara Koyunlulara, Konya ve Akşehr’de Selçuklulara
at mezarlıkları verleblr .
46
Beylkler dönemnde Anadolu Selçuklu mezarlarının br devamı olarak türbeler ve
kümbetler yapılmıştır. Tek fark Beylkler dönem mezar anıtlarının Anadolu Selçuklu
mezar anıtlarına göre daha sade br süsleme programına sahp olmasıdır.
XX. yüzyıl başlarına kadar, İstanbul başta olmak üzere Osmanlı ülkesnde son derece
dkkat çeken br mezar taşı geleneğ yaygın bulunmaktaydı . Osmanlı mezar taşlarının
47
Selçuklu ve Beylkler devr mezar taşlarına göre en belrgn özellğ daha sade, ağır
başlı ve formlarının net oluşudur. Selçuklu taç kapılarında görülen ve mezar taşlarına
yansıyan karmaşık, kavraması güç ışık gölge dansı Osmanlı mezar taşlarında görülmez.
Osmanlı mezar taşlarında fgüratf elemanlara da rastlanmaz. Buna karşın ölen kşnn
kmlğn belrten semboller kullanılmıştır .
48
Osmanlı mezar taşı lk bakışta br nsanı andırması le kendsn bell eder. Gerç
bunda ayaklar veya eller çok belrgn değldr. Ancak boyun ve özellkle başın sluet çok
açık olarak görülmektedr. Özellkle baş kavuğu le kendsn bell etmektedr. Osmanlı
dönemnde nsan sluetl mezar taşlarından başka düz cephel taşlar da bulunmaktadır .
49
Anadolu Selçuklu, Beylkler ve Osmanlı mezarları arasında çok fazla fark olmamakla
brlkte, her br kend dönem ve bölge özellklern taşırlar . Bütün bu farklılıklar ve
50
benzer yanlar ele alınarak; Anadolu’dak Türk mezarları genel olarak dört bçmde
yapılmıştır. Sandukalar, çatma lahtler, şahdel mezarlar ve baldöken mezarlar. Ancak
bu dört mezar şekl dışında bazı bölgelerde görülen farklı mezarlarda mevcuttur. Bun-
lara örnek olarak özellkle doğu ve güneydoğu Anadolu’da karşımıza çıkan koç, koyun
ve at şeklnde mezar taşlarını vereblrz . Dyarbakır, Elazığ, Erzurum, Kars ve Van
51
müzelernde pek çok örneğ görülür. At heykeller sayıca çok daha azdır. Bugüne kadar

46 Necbe Saraçoğlu, age, s. 14.
47 Tuncer Baykara, agm, s. 128.
48 Metn Hasek, Plastk Açıdan Türk Mezar Taşları, İstanbul, 1971, s. 45.
49 .Tuncer Baykara, agm, s. 128.
50 Anadolu mezarların 12-15.yy. arasındak özellkler hakkında daha genş blg çn bkz. Beyhan
Karamağaralı, age, s.2-39.
51 Koç, Koyun ve At şeklndek mezar taşları hakkında daha genş blg çn bkz. Ertuğrul Danık, Koç ve
At şeklndek Tuncel Mezar Taşları, Ankara, 1990, A.Çay, Anadolu’da Türk Damgası, Ankara,
1983, H.Z.Koşay, “Doğu Anadolu Mezartaşlarındak koç ve koyun heykeller”, Mlletlerarası Brnc Türk
Sanatları Kongres, Ankara, 1962, s.255-257. Beyhan Karamağaralı, age, s.35-39.

41