Page 437 - Bezemeli Mezar Taşları

DEĞERLENDİRME
Orhun abdelernde de ölünün ruhunun kuş şeklnde öbür dünyaya uçtuğu belrtlr.
Bu nancın Anadolu’da bugüne kadar yaşadığını ölü çn “aramızdan kuş gb uçtu gtt”
cümlesnn kullanılmasından da anlarız. Selçuklu mezar taşlarında görülen kuşlar veya
çft başlı kartal, ölünün ruhu veya ölünün ruhuna refakat eden kuş şeklndek ruhları
fade eder .
60
Kur’anda (Nur,41), kuşlar Tanrıya dua ve tesbhlernden bahsedlmek suretyle,
kutsallaştırılmışlardır .
61
Tmur Sl’ nn mezar taşları üzerne şlenen kuş bezemeler hakkında yaptığı yorum
oldukça lg çekcdr. Araştırmacıya göre; çocuklar kuşlara benzetlmştr. Buna göre
mezar taşları üzerne şlenen kuş bezemeler ölen şahsın hayatta kaç çocuk bıraktığını
sayıca fade etmekle brlkte, çocukların cnsyetn de belrtmektedr. Kuşun yanında
tarak motf şlenrse çocuklar kız, şlenmezse erkek olduğd anlaşılmaktadır. Mezar
taşlarına hayatta kalan çocukların sayısınca kuş fgürü şlenmştr. Bu durumda kuş
bezemelern br vasyet, halka letlmes gereken br mesaj olarak yorumlanmaktadır .
62
Ağaç Üzerinde Kuş
Kataloğa dahl edlen 70 adet mezar çersnden üç mezarda ağaç üzerne tünemş
kuş bezemeler şlenmştr. Bu üç mezarın brnde (kat. no: 21) baş ucu taşı, dğer ksnde
(kat. no: 4, 44) ayak ucu taşı üzernde ağaç üzerne tünemş kuşlar görülür.
Hayat ağacının tepesnde yer alan tek veya çft başlı kartalın, kuşların da Şaman
kültüründe özel br yer vardır. Kartal veya kuş Şamana ötek dünyaya geçşnde yar-
dımcı olur . Zamantı ırmağı çevresndek bezemel mezar taşlarının üzerne şlenen,
63
ağaç üzernde kuş fgürler, bu nanışın parçası olarak Orta Asya’dan Anadolu’ya olan
etkler göstermes açısından önemldr.

Üçgen Şekil Üzerinde Kuş
Kat. no: 23’dek mezarın güney yan taşı üzerne üçgen br şeklle tünemş kuş bezemes
yapılmıştır. Bu üçgen şekln br kaya yada br tepey anlatmak çn yapıldığı düşünüleblr.

60 Gönül Öney, “Şahnl ve Arslanlı....”, s.290.
61 Cevdet Çulpan, Servler, Clt: II, s. 154.
62 Tmur Sl, “Taşların Dl”, Blg, S. 2, Ankara,1996,s.223.
63 Gönül Öney, “Şahnl ve Arslanlı....”, s.290

437