Page 41 - İbrahim Tennuri

İbrahim Tennûri | hayatı ve eserleri
(öl. 990h - 1582m), Nev’i-Zâde Atayî (öl. 1044 / 1634) v. b. birer hamse yazdıkları gibi
Rıdvan Celîlî v. b Nizâmî’nin hamsesini tercüme etmiştir. 22

Gülzâr-ı Ma’nevî’nin Edebi Özelliği
Bütün mesnevilerde olduğu gibi İbrahim Tennûri’nin Gülzâr-ı Ma’nevî’si de;
a. Giriş, b. Konunun işlendiği bölüm c. Bitiş bölümleri olmak üzere üç bölümden
meydana gelmektedir.

Giriş bölümü: “Besmele” ile başlamaktadır. Baştan itibaren Allah’ın varlığı, bir-
liği ve bazı sıfatları anlatılmaktadır ki bu anlatım baştan itibaren yirmi beşinci beyte
kadar devam etmektedir. Yirmi altıncı beyitten itibaren Peygamberimizin yaratılış
hikmeti ve Allah katındaki değerinden bahsedilmektedir. Otuzuncu beyitten itibaren
Allah ve Resulune itaat edenin kurtulacağı, asilerin ise cehennemde perişan olacağı
anlatılmaktadır. Kırk üçüncü beyitte ilk İslam halifesi Hz. Ebubekir devamında ise
Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali anlatılmaktadır. Elli dördüncü beyitte zamanın hak
adalet güneşi olarak şeyhi Akşemseddin’i belirtir. Devamındaki beyitlerde ona tabi
olanların kurtulacağını müjdeler. Altmış bir ve altmış ikinci beyitlerde kitabı te’lif
sebebini, yetmiş dokuzuncu beyitte eserinin isminin “Gülzâr” olduğunu doksan üç ve
doksan beşinci beyitler arasında eserini Fatih Sultân Mehmed Han’a hediye ettiğini
belirttikten sonra yüz birinci beyite kadar Allah’tan af ve mağfiret dileyerek mesne-
vinin mukaddimesinde giriş bölümünü tamamlamıştır.

Konunun İşlendiği Bölüm: Bu bölümde birkaç takdim ve te’hir yapılmakla birlikte
fıkıh kitaplarındaki metod uygulanarak önce ibadet ve daha sonra da muamelatla
ilgili konular izah edilmiştir. Bunlar izah edilirken konuyla ilgili ayetler ve hadisler de
serpiştirilmiştir. Üç yüz elli beş yerde konularla ilgili ayet ve hadis vardır. Bu konular
fıkhi yönden anlatıldıktan sonra ilmine göre iş’ari bir izah getirilmiştir ki bu izahlarda
Kur’an ve hadise aykırı açıklama yoktur.
Kısaca Gülzâr’daki konular şunlardır: Namaz, Zekât, Hac, Nikâh, Talak, İtak, Eyman,
Hadd, Cihad, Lakıyd, Lukata, Âbık, Mefkut, Zinâ, İçki, İftira, Şirket, Vakf, Büyü Kefa-
let, Havale, Kâzı, Şehadat, Vekalet, Da’va, İkrâr, Sulh, Mudârebe, Vedî’a, Ârîye, Hibe,
İcare, Kitâbet, İkrâh, Hacr, Me’zun, Gasb Şuf’a, Kısmet, Müzare’a, Müsakaat, Zebayih,
Uzhiye, Kerâhet, İhya-i Mevat, Sayd, Rehn, Cinâyât, Vasâyâ, Hunsa gibi fıkhı konuların
tamamını aldığı gibi nây, def, deffaf, çenk, zünnar gibi kamuları da tasavvufi yönden
açıklamıştır.

22 Ateş, Ahmet; İslam Ansiklopedisi Mesnevi Maddesi

41