Page 245 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1196] 236 / HÜL KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

Esere göre, Karaman Eyaleti dâhilinde göre bölgenin Ermenileri başlarına “çö-
gösterilen Kayseri livası, Nefs-i Kayseri mez külahı” denilen bir başlık takmakta-
dışında, Cebel-i Erciyes*, İncesu*, Cimas, dır. Kayseri kadınları da “izara” denilen
Cismane, Köstere ve İslamlu kazaların- kuşak bürünüp, başlarına otuz kırk ye-
dan oluşmaktadır. Cismane, Köstere ve meniden fincan tablası gibi tepesi yassı
İslamlu için nefsi olmayan kasabasız ka- bir baş bağlamaktadır. Şüphesiz sosyal
za tabiri kullanılmıştır. Talas* ve Erkilet* hayata ait verilen bu bilgiler oldukça ö-
karyeleri için ise “kasabadan büyük ve nemlidir. Kayseri’ye bağlı 20 köyün ade-
mamur” tabirleri kullanılır. Çünkü ticari ta kasaba büyüklüğünde olduğunu söyle-
hayatın da canlılığına bağlı olarak bu yen yazar, buradaki halkın büyük kısmı-
yerleşmeler Kayseri’nin nüfus ve iktisadi nın “Türkmen” olduğunu ve Türkmenle-
yapısında önemli bir yer tutar. rin de at, deve yetiştirip, kilim dokuduk-
Hülasa-i Buldan’da, Kayseri Kalesi’nin larını kaydeder. Bütün bu bilgilerin, dev-
5.000 hane barındırdığı ve şehirde top- rin kaynakları ile karşılaştırılarak değer-
lam 15.000 ev olduğu kaydedilmiştir. lendirildiğinde, Kayseri tarihi ve kültürü
Dolayısıyla, şehir nüfusunun bu dönem- için, özellikle sosyal ve iktisadi tarih bakı-
de yaklaşık 70.000civarında olduğu dü- mından, kıymetli katkılar sağlayacağın-
şünülmektedir. Şüphesiz, Kayseri’deki dan eminiz.
ticari hayatın canlılığı bu nüfus artışının Kaynakça: Ebubekir Feyzi, Hülâsatü Ahvali’l-
en önemli sebebidir ve belki de özellikle Buldan fi Memaliki Devleti Ali Osman, Millî
Anadolu’daki gayrimüslimler için Kayse- Kütüphane El Yazmalar Fondu, t.y.
ri bir cazibe merkezi olduğundan, yüzer- ÜÇLER BULDUK
gezer ticari nüfusun, genel nüfus içinde
önemli bir payı vardır. Talas’taki nüfu- HÜRREMÇAVUŞ MAHALLESİ
sun da 3.000 haneye ulaşması bunu Yoğun Burç ile Emir Sultan Zaviyesi
göstermektedir. arasında bulunmaktaydı. “1500 tarihli
Nitekim Ebubekir Feyzi, ticari hayatın defter”e göre,“Mahalle-i Hürrem Çavuş”
zenginliği ve canlılığı karşısında Kayseri’- adı altında kaydedilen mahallede 27 ha-
yi “ikinci İzmir” ve bir “iskele” olarak ni- ne, 1 mücerred ve Mevlâna unvanlı ule-
teler. İzmir, İstanbul, Bursa, Şam, Halep madan üç kişi ve seyyid unvanlı iki kişi
gibi şehirlerden her gün kervanların gelip ikamet etmekteydi. Bunlar avarız-ı diva-
gitmesi, hanlarda her türlü emtianın bu- niyeden muaf tutulmuş ve deftere de
lunması, yazarı âdeta hayrete düşürür. muaf olduklarına dair kayıt düşülmüştü.
1850’lerde ayakkabı yapımında kullanı- 1520 tarihinde mahallede 37 hane ve 7
lan sarı Kayseri sahtiyanı, debbağhane- mücerred meskûn idi. “1570 tarihli def-
lerde işlenen deriler, “Erzurum Öküzü” ter” de yine aynı isimle kaydedilmiş 41
diye bilinen büyükbaş hayvanların kesil- hane nüfus oturmaktaydı. “1584 tarihli
diği salhanelerden elde edilen etlerden defter”e göre ise, mahallede 31 hane nü-
yapılan pastırma, basmahanelerde ve bo- fus bulunmaktaydı. Sicil kayıtlarında da
yahanelerde işlenen bez ve kumaşlar her aynı isimle kaydedilen mahallede 1834’te
tarafa irsal olunan Kayseri’nin klasik ih- 10 hane ikamet etmekteydi. “1872 tarihli
raç malları olmuştur. nüfus defteri”ne göre mahallede
Eserde XIX. yüzyılda İstanbul’a giden Müftüzâde, Eskisaray Çıkmazı, Hamam
Kayserililerin icra ettikleri meslekler de ve Akçıkmaz adlarında dört sokak ve
buralarda ikamet eden 33 hane nüfus
yörenin hususiyetlerini yansıtmaktadır.
İstanbul’daki enderun aşçıları, pastacılar, bulunmaktaydı. Günümüzde aynı ismi
taşıyan mahalle yoktur.
habbaz yani ekmekçiler, manav, küfeci,
lağımcı ve ayakkabıcıların bir kısmının Kaynakça: BOA. TD. 33, s. 14; 1500 (H906)
Kayserili olduğu görülür. Kayserili gayri- Tarihli Kayseri Tapu-Tahrir Defteri, (hzl.
Mehmet İnbaşı), Kayseri 2009, s. 14-15; TD.
müslimler ise sarraflık, pastırmacılık, ke- 387, s. 199; 1570 (H 976) Tarihli Kayseri
reste işleri ve değirmencilik yapmakla Tapu-Tahrir Defteri, (hzl. Mehmet İnbaşı),
meşhurdurlar. Yazarın verdiği bilgilere Kayseri 2009, s. 13-14; Kayseri İli Tahrir