Page 321 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1272] 312 / İNC KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

me unsurları, saçaklardaki silme, stilize
arslan başı şeklindeki çörtenler, kervan-
sarayın değişik yerlerinde bulunan kuş
köşkleri ile bazı kemerlerin kilit taşlarına
alçak kabartma tekniğinde işlenen müh-
rü Süleyman, altı köşeli yıldızlardır. Ker-
vansaray kışlık bölümü ve caminin son
cemaat yeri kemerlerindeki taşlar siyah
veya kırmızıya boyanarak, dönüşümlü
siyah-bej veya kırmızı-bej biçiminde be-
zenmiştir. İç mekânlarda, sadece cami
mihrabının tepeliği oyma lale dizisi ile
taçlandırılmıştır. Ayrıca kitabelerin farklı
renklere boyanmasıyla değişik bir görün-
İncesu Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Külliyesi toplu planı (çizim: M. Denktaş) tü elde edilmiştir.
İncesu şehir merkezinde yer alan bu kül-
kez oluşturmak için külliyeye gelen in- liye, H 1081 (M 1670) tarihinde inşa etti-
sanların çeşitli ihtiyaçlarına cevap vere- rilmiştir. İncesu Deresi yanında az enge-
cek şekilde programlanmıştır. beli bir alan üzerinde kuruludur. Külliye;
Külliye; kervansaray, arasta, cami, med- esas olarak iki büyük avlu etrafında şekil-
rese, sıbyan mektebi, dükkânlar ve ha- lenmiştir. Ancak vakfiyeden anlaşıldığı
mamdan oluşması ve arastanın iki avlu üzere, külliyeyi oluşturan yapılardan
arasında birleştirici bir unsur olarak kul- mahkeme binası, bezirhane, tabakhane,
lanılması gibi temel özellikleriyle XVI ve iki bab (göz) boyahane, hazire ve beş
XVII. yüzyıllarda inşa edilen bazı menzil çeşme ile çok sayıda meşruta evi ve an-
külliyeleriyle benzerlik göstermektedir. bar maalesef günümüze ulaşamamıştır.
Ancak Anadolu’da hiçbir menzil külliye- Külliyenin kısmen kaybolan yapılarına i-
sinde karşılaşmadığımız, “külliyenin do- se fırın, çevre duvarı ve suyolları örnek
ğu cephesinin tamamen bir sur gibi tah- olarak verilebilir. Karşılıklı dükkânlardan
kim edilmiş olmasıyla da” diğer menzil oluşan arasta iki avlu arasında birleştirici
külliyelerinden ayrılmaktadır. bir fonksiyona sahiptir.
Külliyenin inşasında bazı mahalli özel- Külliyede yer alan yapılardan cami, ker-
liklerin kullanıldığı dikkati çeker. Bu uy- vansarayın kışlık kısmı ile hamamın giriş
gulamaya örnek olarak, külliyede yer a- kapıları üzerinde yer alan kitabelerde,
lan bütün yapılarda inşa malzemesi ola- külliyenin M 1670 tarihinde Merzifonlu
rak kırmızıya yakın renkte kesme taşın Kara Mustafa Paşa tarafından inşa ettiril-
kullanılmış olması ile, yine külliyede yer diği yazılıdır. Fakat külliyeyi inşa eden
alan kervansaray, cami, medresenin mimar hakkında hiçbir bilgiye rastlan-
dershane hücresi ve hamam yapılarının mamıştır. Külliyenin inşasından sekiz yıl
örtülerinde kaplama malzemesi olarak sonra tanzim edilen vakfiye, Vakıflar Ge-
kesme taşın kullanılmış olması gösterile- nel Müdürlüğü Arşivi’ndeki 641 no’lu
bilir. Külliyeyi ayrıcalıklı kılan bir başka defterin 55-58. sayfalarında kayıtlıdır. Bu
özellik de, Anadolu’ya özgü olmayan ka- vakfiyede külliyenin banisi olarak Paşa’-
burgalı haç tonozun yer yer kullanılmış nın adı geçmekte olup, külliyede yer alan
olmasıdır. yapılar hakkında kısa bilgiler verilmiştir.
Külliyeyi oluşturan tüm yapılar gerek Ahmet Nazif Efendi* Mir’at-ı Kayseriy-
mimari, gerekse süsleme açısından ol- ye* adlı eserinde ise külliyenin inşaatın-
dukça sade tutulmuştur. Temel yapı mal- dan bahseder.
zemesi olarak taş kullanılmasına rağmen, Külliyenin doğu cephesini boydan boya
taş süslemeden bahsetmek neredeyse kaplayan kervansarayın avlusu üç yönde
mümkün değildir. Göze çarpan taş süsle- revaklarla çevrilmiş ve avlunun kuzey