Page 39 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 4

[1470] 30 / KAY KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

başlamıştır. Muskilerin bu bölgeye olduğunu öne sürer. Bu ülkenin yerli
Taballarla birlikte MÖ XII. yüzyıl ile IX. halkının Hatiler olduğunu söyleyip Kara-
yüzyıl arasında gelip yerleştikleri ve mer- hıdır beldesindeki Yassıhöyük’te Hati
kezlerinin Mazaka olduğu bilinir. Tabal kültürüne ait bulguları belgeler. Özgüç,
Devleti’nin önemli bir başşehri olan Kaman Kalehöyük’te yapılan kazılarla
“Mazaka” isminin nereden geldiği konu- burada Hati şehri varlığını bildirerek
sunda çeşitli görüşler vardır. En yaygın Asur krallarından II. Sargon’un
olarak Frig dilindeki “büyük” anlamına MÖ 705’te Aksaray ve Kayseri bölgesini
gelen “Mazaloszeus” deyiminden kay- zaptettiğini söyler. Kültepe Tabletleri’nde
naklandığı söylenmektedir. Şehirde Tanrı de “Sinahitu” diye bir şehir ismi geçmek-
Zeus kültünün yaygın olduğu, antik yazı- tedir. Araştırmacı, burada ‘Kiyaki isimli
larla birlikte sikke tasvirlerinden de anla- kralın memleketi olan “Sinuhtuyu” bul-
şılmaktadır. Araştırmacılardan N. Bay- duğunu vurgulayarak böylelikle bu böl-
dur* sikke, küçük buluntular ve Zeus ile gelerin isimlerinin “Sinuhtuyu”yu oldu-
Argaios (Erciyes) kültü arasında ilişki ğunu ortaya koyar. Kayseri, bir ara
gördüğünden şehirde Zeus kültünün çok “Eusebeia” adını da almıştır. Şehrin
eskiye dayandığını ve şehrin adının Zeus Mazaka adını bırakıp Eusebia adını
ile ilgili olabileceğini söyler. Dolayısıyla almasının hangi tarihte olduğu konusun-
bu adın, Frig dilindeki Zeus anlamına da araştırmalar yeterli değildir. Kaynak-
gelen Mazcus’tan gelebileceği öne sürül- lar Mazaka adının, Eusebia adının yanı
mektedir. Bu kelimeyi Persler “Mazak” sıra Kaisareia adını aldıktan sonra bile
olarak telaffuz etmişlerdir. Konstantin bir süre kullanıldığını gösterir. Stephanus
Porphyrogenetus ve Philostorgius gibi Byzantius şehirden, “Kapadokya’nın baş-
antik yazarlar ise Mazaka’nın Kapadok- kenti Kaisareia, eski Eusebia ve Stra-
yalıların ceddi olan Mechus ya da bon’daki Mazaka” olarak bahseder. Bir
Mosoch’tan geldiğini, çağdaş yazarlar ise başka kaynakta ise “Birinci Kapadokya’-
Tanrıça “Ma”dan gelmiş olabileceğini nın başkenti olan bu şehir, Melas
ifade ederler. Fakat “Mosoch” adı daha Nehri'nden uzak değildir. Erciyes Dağı’-
önce sözü edilen Ermeni “Mschak” ya da nın eteğinde bulunmaktadır. Buna
“Muski” adına da bağlanabilir. Ayrıca Yunanca Eusebeia deniyor. Tiberius
Mazaka’nın eski Türkçe bir kelime olan Augustus zamanından önce ise Mazaka
“Başak”tan geldiği de söylenir. Ermenice deniyordu.” şeklinde söz ettiği belirtilir.
Mazak kelimesinin Grekçeye geçerken Dolayısıyla bu adla I. Kapadokya
“Mazaka” şeklini aldığı iddia edilir. Krallığı*’nın başkenti olduğu da kaynak-
Mazaka adının Persçeden geldiği ve şahıs larda ifade edilmiştir. V. Ariarathes’in
adı olan “Mazes” ya da “Mazdes”den (MÖ 160-130) Eusebeia isimli iki şehirle
ortaya çıktığı başka bir iddiadır. Bizanslı Nyssia ve Anisa isimli birkaç şehir kur-
Etien bildirdiğine göre Yunanlılar muş olduğu bilinmektedir. Eusebeia’dan
Mazaka’ya “Edes –Laportien” diyorlardı. biri Mazaka, diğeri ise Tyana olup
E. Forrer ise Pers öncesi isminin “Hilak- “Toroslar yanındaki Eusebeia” olarak
ku” olabileceğini söyler. Kırşehir’- anılmıştır. Eusebia, Mazaka’nın çok
in Kaman ilçesine bağlı Çağırkan belde- yakınında bir Helen şehri olarak kurul-
sinde bulunan Japon Arkeoloji Merke- muş ve sonra iki şehir birleştirilmiştir.
zinde incelemelerde bulunan Arkeolog Strabon’un Geografika adlı eserinde
Nimet Özgüç, “Kayseri ve Aksaray’ın şehrin “Mazaka” ve “Eusebia” isimleri-
gerçek isminin “Sinuhtuyu” olduğunu nin aynı anda kullanıldığını ve ilave
ileri sürer. Araştırmacı; Kayseri, Aksa- olarak da “Argaios’un yanında” denildi-
ray ve Kırşehir’de yapılan kazılarda ğini görüyoruz. N. Baydur, V.
önemli medeniyetlerin ortaya çıktığını Ariarathes’in şehri Helenleştirme çabala-
belirterek Kızılırmak Vadisi’nin en batı rı ve başarılarından dolayı bu ismin kra-
ucu olarak bilinen Kayseri, Aksa- lın unvanlarından biri olan “ Eusebes”den
ray ve Kırşehir ile birlikte Hitit* kültürü- geldiğini savunur. Mazaka adı Eusebia
nün doğduğu yerin Kızılırmak çevresi adını aldıktan sonra resmî bir şekilde