Page 429 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 4

[1860] 420 / MİL KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

surette teşvik edilmekteydi. 11 Kasım Sani 1934 tarihli Son Posta gazetesinde
1930 tarihli ilanda Millet Mekteplerine yayımlanan Türkiye okuma istatistiğine
gitmenin zorunlu olduğu, gitmeyenlere göre ise Kayseri ilk sıradadır.
para cezası uygulanacağı ifade edilmek- Kaynakça: Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi;
teydi. İlde 1930’da 133 Millet Mektebi Resmî Gazete; Vakit Gazetesi; Hâkimiyet-i
dershanesinde 715 kadın ve 4527 erkek Milliye Gazetesi; Kayseri Vilayet Gazetesi;
başarılı olarak okuma yazma diplomala- Ahmet Merdivenci, Türk Yazı Devrimi ve Yurt
rını almaya hak kazanmışlardır. Dışındaki Türklere Yansıması, İstanbul 1980;
Agâh Sırrı Levent, Dilde Özleşme Hareketinin
22 Ocak 1931 tarihli Kayseri Vilayet Tarihçesi, Dil Devrimi Üzerine, TDK Yayını,
Gazetesi’ndeki “Kayseri Vilâyeti Meclis-i Ankara 1967; Başvekâlet İstatistik Umum
Umumisi” toplantısına dair elde edilen Müdürlüğü, Maarif Millet Mektepleri Faaliye-
bir bilgiye göre Kayseri’de 1 sabit, 30 ti İstatistiği 1928-35, Hüsnütabiat Matbaası,
seyyar A sınıfı ve 24 sabit B sınıfı Millet İstanbul 1935; Halit Erkiletlioğlu, Kayseri Yakın
Mektebi dershanesi açıldı. Bu dershane- Tarihinden Notlar, Kayseri 1998; İbrahim
lere devam edenlerin sayısı ise 6.644’ü Ethem Başaran, Türk Eğitim Sistemi ve Okul
erkek, 827’si kadın olmak üzere toplam- Yönetimi, Ankara 2008; İsmet Giritli, “Harf
da 7.471’dir. İnkılâbı ve Atatürk”, Atatürk Araştırma Merke-
zi Dergisi, C. V, S. 13, Ankara 1988, s. 31- 35;
Yine 1931 yılında 7 Mayıs tarihli Kayseri Kara Mehmet Ağazade Kemalleddin, Erciyes
Vilayet Gazetesi’nden edinilen bilgiye Kayseri’si ve Tarihine Bir Bakış, Kayseri Yeni
göre de Millet Mekteplerine devam eden Matbaa, Kayseri 1934; Mazhar Müfit Kansu,
öğrenci sayısı 8.520 idi. Bu öğrenciler- Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le
den başarılı olanların sayısı ise 4.529’du. Beraber, TTK Yayınları, Ankara 1966; Millet
“Kayseri Vilâyeti Meclis-i Umumisi”nin Mektepleri Teşkilatı Talimatnamesi, Ankara
toplantısından edinilen bilgiye göre 1932 1928; Millet Mektepleri Teşkilatı Talimatna-
mesi, Ankara 1929; Mustafa Albayrak, “Millet
yılında Millet Mekteplerine giden kişi Mekteplerinin Yapısı ve Çalışmaları (1928-
sayısı 2.517’dir. Bu yıllardan sonra en 1935)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.
yakın tarih olarak 1935 senesine dair VI, S. 28, Ankara 1994, s. 471-483; Mücteba
Millet Mektebi öğrencilerine ait bilgilere İlgürel, Doğumunun 100. Yılında Atatürk’e
ulaşılabilmektedir. 1935’te Millet Mek- Armağan Millet Mektepleri, Edebiyat Fakültesi
tepleri dershanelerine devam eden Matbaası, İstanbul 1981; M. Şakir Ülkütaşır,
öğrenci sayısı 1.723’ü erkek 203’ü kadın Atatürk ve Harf Devrimi, TDK Yayınları,
olmak üzere toplam 1.926 idi. Ankara 1973; Nail Tan, Atatürk Dönemi Kültür
Kurumlarından Örnekler 1920-1938, Atatürk
5 Mart 1931 tarihli Kayseri Vilayet Gaze- Kültür Merkezi Başkanlığı, Ankara 2006; Nec-
tesi haberinde dönemin Kayseri Valisi det Sakoğlu, Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tari-
Fuat Bey’in Gazi Paşa, İstiklâl ve Hacı- hi, İstanbul 1992; Osman Ergin, Türk Maarif
mansur İlkokullarındaki Millet Mektep- Tarihi, C. V, İstanbul 1977; Sadettin Buluç,
leri dershaneleri ile Kayseri İstasyonu’nda “Osmanlılar Devrinde Alfabe Tartışmaları”,
demiryolları çalışanları için açılan ders- Harf Devrimi’nin 50. Yılı Sempozyumu, TTK
haneyi ziyaret ettiği bildirilmektedir. Bu Yayınları, Ankara 1981, s. 47-48; Sekizinci İzmir
Fuarında Kayseri 1938, Sümer Matbaası, Kay-
haberde Millet Mektepleri bakımından seri 1938; http://www.tbmm.gov.tr, 13. 08. 2014.
demiryolu çalışanları için özel kurs açıl- DENİZ AKPINAR-RECEP KANALGA
dığı görülmektedir.
Kayseri Vilayet Gazetesi’ne göre Kayse- MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİ
ri’nin 1927’de merkez nüfusu 39.134 iken Mustafa Kemal, Millî Mücadele Döne-
vilayet genelindeki nüfus 250.490’dı. mi’ndeki temel amacı şu cümlelerle açık-
1935 yılında ise merkez nüfusu 46.491, lar: “Millî Mücadele’yi yapan, doğrudan
ilin genel nüfusu 312.469’du doğruya milletin kendisidir, milletin
1935 senesinde Kayseri’de nüfusun evlatlarıdır. Millet analarıyla, babalarıyla,
%12,8’i okuma ve yazma bilmekteydi. kız kardeşleriyle mücadeleyi kendisine
Okuryazarlık oranı da cinsiyete göre ülkü edindi. Biliyorsunuz ki yüzyıllarca
farklılık göstermekte olup bu oran erkek- süren mücadeleler ve bunların sonuçları
lerde %21,6, kadınlarda ise sadece %4,5’ti. olarak da yüksek tarihî zaferler vardır.
Bu sayısal değerlerin yanı sıra, 15 Kanun-i Fakat o zaferlerin etkenleri kendi ülküle-