Page 40 - Kayseri İmari Ve Mekansal Gelişimi

40 Üçüncü Bölüm

Surların bugün mevcut olmayan kuzey ve batı bölümünün sınırları da ha-
rita üzerinde doğru olarak gösterilmiştir. Tarihi yapılardan günümüze ulaşama-
yan Kurşunlu Cami’nin Hamamı, Paşa Sarayı ve pek çok kilisenin yerleri harita
üzerine işlenmiştir. Eski Kayseri kent dokusu, ticaret alanları, mezarlıkları ve
meydanları da harita üzerinde numaralandırılarak gösterilmiştir. Anıtsal yapılar
harita üzerinde planlarını gösterecek şekilde çizilmiştir. Şehrin güney doğusun-
dan geçen ve bugün doldurularak kapatılan Deli Çay’ın bir bölümü mavi bir leke
halinde belirtilmiştir. Fiziki yapının ayrılmaz bir parçası olan mezarlıklardan şeh-
rin güneyindeki Seyyid Burhanettin Mezarlığı ile kuzeydeki Serçeönü Mezarlığı
ve Hunat Camii etrafındaki mezarlıkların sınırları tespit edilebilmektedir.
Haritanın Kayseri şehri için önemi XIX. Yüzyıldaki durumunu gösteren imar
planı niteliği taşımasıdır. Kentin bugün gösteremediğimiz fiziki yapısına ait pek
çok unsur harita üzerine işlenmiştir. XX. Yüzyılda başlayan hızlı kentleşme ne-
deniyle kentin yok olan birçok tarihi değeri harita üzerinde görülebilir. Surların
neredeyse tamamı, şehrin kuzeyindeki ticari bölgeler, Hunat ve Lala camilerinin
çevresindeki meydanlık alanları harita üzerinden tespit etmek mümkündür. Yine
bazılarının günümüzdeki yerleri bilinen Setenönü, Kaleönü, Dört Dükkân Önü
(Düvenönü) gibi değişik mekân isimleri de harita üzerinde yer almaktadır. Bu
mekânların dışında Mollazade, Zennecioğlu gibi büyük konakların yerleri harita-
24
ya dikkatle işlenmiştir. Haritanın orijinal yazı dili Arap alfabesi iledir.
Plan Öncesi Dönem (1927–1944)
1882 yılında yapılan haritadan imar planı olarak bahsedilmekte ise de bunun
yol düzenleme çalışmaları için hazırlanmış bir hâlihazır harita olarak algılanması
bugünkü manada bir imar planı olarak değerlendirilmemesi daha doğru olacaktır.
20. Yüzyılın başından 1930’lu yıllara kadar, Kayseri kent merkezinde önem-
li bir değişme olmamıştır. Gabriel’in planına göre kent sınırları kuzeyde Hacıkılıç
Cami, doğuda Gültepe’deki Memleket Hastanesi ve Büyükşehir Belediyesi’nin
batısından geçen “Deliçay” adlı sel deresi, güneyde Seyyid Burhanettin Mezarlı-
ğı hizasında At pazarı, Çakalız ve Çifteönü mahalleleri ile batıda şimdiki İmam
Hatip Okulu çevrelerine dayanmaktadır.
Cumhuriyet döneminden itibaren önce kamu, sonra özel sektör gelişmiş ve
kent yeni ulaşım olanaklarıyla büyümüştür. 1930 yıllarından sonra kent dışın-
da sanayi alanları, onların yakınında yeni konut alanları belirmeye başlamıştır.
Kentteki ilk büyük sanayi kuruluşu 1926’da kurulan Tayyare Fabrikası (Hava
İkmal ve Bakım Merkezi) dır. Geniş bir alana yayılan bu kuruluş, kentin o yönde
gelişmesini engelleyen önemli bir eşik olmuştur. 1927 yılında kentin kuzeyinden
geçen, doğu batı yönünde uzanan demiryolu zaman içinde o bölgede değişime

24 Osman Eravşar, Seyahatnamelerde Kayseri, Kayseri-2000.