Page 47 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 1

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ AHİ / 49

Fü tüv vet teş ki la t› n›n “Ahi lik fü tüv ve ti” za r›’n›n ge li şi min de Ahi Ev ran’›n ro lü -
aşa ma s› n› Ana do lu’da ger çek leş ti ren dür. Bu pa zar Ana do lu’nun en bü yük ti -
Ahi lik teş ki la t› n›n bu dö nem de Ahi Ev - ca ret pa na y›r la r›n dan bi riy di. Ye ni bir
ran’›n* ha ya t›y la s› k› bir iliş ki si ol du ğu bel ge den an la ş›l d› ğ› ka da r›y la bu Pa -
gö rül mek te dir. Ken di sin den ön ce de Ahi zar’›n en şa şa a l› dö ne mi ne eriş me si, Ahi
un va n› n› kul la nan lar ol ma s› na rağ men Ev ran ve böl ge Ahi le ri nin Kay se ri’de
Ahi Ev ran’›n ha ya t›y la il gi li ta ri hî ve ri le re can lan d›r d› ğ› ti ca ret ha ya t› n›n et ki siy le
da ya na rak Ana do lu Ahi li ği ’ni bü yük öl - müm kün ol muş tur. Ya ban lu Pa za r› hak -
çü de Ahi Ev ran’›n ge liş tir di ği söy le ne bi - k›n da ilk ça l›ş ma y› ya pan Fa ruk Sü -
lir. Ahi Ev ran, Ana do lu Sel çuk lu Hü küm - mer’in ko nuy la il gi li ça l›ş ma s›n da bu ay -
da r› I. G› yâ süd din Key hüs rev Dö ne min - r›n t› ya de ği nil mez. Fa kat Sü ley man b.
de, Bağ dat’tan Ana do lu’ya gel di ğin de Alâ üd dev le b. Ab dul lah ta ra f›n dan ka le -
Kay se ri’ye yer leş ti. Bu ra da ge liş tir di ği me al› nan Me na k›b-› Ahi Ev ran-› Ve lî ad -
deb bağ l›k (de ri ci lik) iş ko lu nun Ana do lu l› 93 be yit lik man zum bir yaz ma da Ahi
Ahi li ği’n de ana kol ka bul edil me si gi bi Ev ran’›n Ya ban lu Pa za r› üze rin de ki ge -
bir k› s›m et ken ler, Ana do lu Ahi li ği ’nin liş ti ri ci et ki si ne da ir önem li ipuç la r› var -
ku ru cu su nun Ahi Ev ran ol du ğu nu gös - d›r.
ter me ye yet me se de bu ku rum üze rin de - ‹bn Bat tû ta’n›n Ana do lu’da uğ ra d› ğ› şe -
ki yön len di ri ci et ki si ni gös te rir. hir ler den bi ri de Kay se ri’dir. ‹bn Bat tû ta,
El de ki ve ri ler Ana do lu Ahi li ği ’nin ge li şi - Kay se ri’ye Niğ de üze rin den geç miş tir.
min de Ahi Ev ran’›n be lir le yi ci ro lü nü Eret na Be yi nin ha n›m la r›n dan Ta ğa Ha -
gös ter di ği ka dar Kay se ri’nin de bu ku ru - tun’un Kay se ri’de otur du ğu nu ve bu ha -
mun ge liş ti ği ilk bü yük mer kez ol du ğu nu tun ta ra f›n dan mü kem mel bir bi çim de
dü şün dür mek te dir. Ahi Ev ran, Ana do - ağ›r lan d›k la r› n› an la tan ‹bn Bat tû ta he -
lu’ya gel di ğin de ilk ola rak Kay se ri’ye yer - men pe şin den Kay se ri’de ki Ahi Emir Ali
leş ti ve bu ra da te me li ta sav vu fi ah la ka Tek ke si ne in di ği ni be lir tir. Bu tek ke nin
da ya l› bü yük bir ti ca ret ha ya t› n›n ge liş - Ana do lu’da gör dü ğü Ahi tek ke le ri için de
me si ne kat k› da bu lun du. Kay se ri’de ki bu en sağ lam ve gü zel le rin den bi ri ol du ğu nu
fa ali ye ti Ahi Ev ran’›n za man la otuz iki sa - vur gu lar. ‹bn Bat tû ta bu nok ta da hü küm -
nat ko lu nun pî ri ola rak ka bul edil me si ni dar ol ma d› ğ›n da Ahi le rin ida re yi ele al -
sağ la m›ş t›r. Ahi Ev ran’›n Kay se ri’de ki ma la r› gel ene ği ne işa ret ederek Si vas’a
ha ya t›, I. Alâ ed din Key ku bad’›n* onu ge çer. Do la y› s›y la bu yol cu lu ğun ger çek -
Kon ya’ya da vet et me si ne ka dar sür dü. leş ti ği 1332’lü y›l lar da Kay se ri’de Ahi li ğin
Kay se ri’nin Ahi lik ta ri hi aç› s›n dan önem - fonk si yo nu nu sür dür dü ğü ve Kay se ri’nin
li bir yö nü de Bay cu No yan* ko mu ta s›n - o dö nem de de önem li Ahi mer kez le rin -
da ki Mo ğol Or du su’na kar ş› bu ra da mey - den bi ri ol du ğu söy le ne bi lir. Mu al lim
da na ge len Ahi di re ni şi dir. Kay se ri Ahi le - Cev det de ‹bn Bat tû ta Zey li’nde Ahi Emir
ri güç lü Mo ğol Or du su’nun on beş gün Ali’nin en bü yük Ahi re is le rin den bi ri ol -
ka dar şeh re gir me si ni en gel le di, fa kat so - du ğu nu ve Kay se ri’de kur du ğu Ahi Za vi -
nuç ta di re niş k› r› la rak Mo ğol Or du su ye si nin önem li bir mer kez ol du ğu nu vur -
Kay se ri’ye gir di. Bu ha di se Kay se ri’de gu la m›ş t›r. Mu al lim Cev det ay r› ca ‹bn
iyi ce ku rum laş m›ş bu lu nan Ahi lik aç› s›n - Bat tû ta ön ce si ve son ra s›n da Kay se ri’de
dan bü yük bir fe la ket ol du, Kay se ri’de ha y›r sa hip le ri nin yap t›r d› ğ› ha y›r ku rum -
Ahi le re ait iş yer le ri, za vi ye ler tah rip edil - la r› n› sa yar. Kay se ri’de Fü tüv vet eh li ka -
miş, Ahi le rin ço ğu öl dü rül müş ve ya esir d›n la r›n kur du ğu va k›f lar (Suyurgutmuş /
edil miş tir. Böy le ce böl ge de bü yük ge liş - Suyakanmış Ha tun Za vi ye si, Ce li le Ha -
me gös te ren Ahi li ğin Kay se ri’de ki ge li şi - tun va k›f la r›, Mu sa Bey k› z› Es le m Pa şa
mi bü yük oran da sek te ye uğ ra t›l dı. Vak f›), Ahi ol ma yan ki şi le re ait za vi ye le ri
Kay se ri ve çev re si nin Ahi lik aç› s›n dan de isim ola rak zik re der. Kay se ri Def te -
önem li bir yö nü de şeh re 100 km me sa - ri’nden “Ahi ‹sa Mes ci di Vak f› ile Gö -
fe de ki Pa za rö ren’de ku ru lan Ya ban lu Pa - meç hi sar Kö yü ’nün ya r› s› n›n Ahi Bed -