Page 60 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 1

62 / AİL KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

Kay se ri Ka d› s› na hi ta ben ya z› lan Ha zi -
ran 1618 ta rih li fer man, dev le tin bu ko nu -
da ki po li ti ka s› n› or ta ya koy mak ta d›r:
“(…) Bu yur dum ki şe ref li hük müm le var -
d› ğ›n da, hak üze re gö re sin; iş, arz olun -
du ğu üze re olup, an› lan inanç s›z lar ken di
din le ri üze re av rat al›p ya hut ken di le rin -
ce uy gun olan şey ler şe ref li şe ri a ta ay k› r›
ol ma y›p, şe ra i te ay k› r› ola rak mâ ni olur -
lar ise ca iz de ğil dir. Bu nun ye ri ne ge ti ril -
me si ni ya sak la y›p on la r› bun dan son ra
bu yön den ren ci de et me me li ve kor kut -
ma ma l› s›n. Te miz şe ri a t›n ter si ne, ka nu -
na ve def te re z›t kim se ye iş et tir me yip
inat laş ma ya se ği dip al d› r›ş et me yen hak -
k›n da res men bil di ril me si ge re ke ni ya z›p
1944 yılında düğün hatırası için bir araya gelen Dilaver Çağatay
ve ailesi (M. Şahin arşivi). bil dir, bu hu sus için tek rar şi kâ yet et tir -
me.”
nem de Kay se ri’de ni kâ h›n ka d› ta ra f›n - Ev li lik le bir lik te ka d›n la r›n sa hip ol du ğu
dan k› y›l ma s› yay g›n laş ma m›ş t›r ve ni - ba z› hak lar var d›r. Bu hak lar dan bi ri de
kâh la r›n bü yük k›s m› ka y›t al t› na al›n ma - me hir dir. Me hir, ni kâh ak di ne de niy le er -
m›ş t›r. kek ta ra f›n dan biz zat ka d› na ve ril me si
Si cil ler den an la ş›l d› ğ› üze re ka d›n lar is te - ge re ken mal ve ya pa ra d›r. Me hir ka d› n›n
me dik le ri ki şi ler le ev len me ye zor la na - ta sar ru fun da olup öden me me si du ru -
ma mak ta d›r. Ba ba d› ş›n da ak ra ba dan bi - mun da ka d›n ko ca s› n› da va ede bil mek te -
ri nin kü çük yaş ta ço cu ğu ni kâh la ma s› dir. Ka le ‹çi’nde otu ran Mu har rem ad›n -
du ru mun da, er gen lik ça ğ› na eriş miş bu - da bi ri, zev ce si Gül süm’e 8000 ak çe lik
lu nan genç k› z›n ni kâ h› red det me hak k› me hir bor cu nu öde ye bil mek için, ay n›
mev cut tur. Ka le ‹çi’nden Ay şe ad›n da bir yer de bu lu nan bir evin ya n› s› ra, üç dö -
k› z›n, am ca s› n›n kü çük ken k›y d›r d› ğ› ni - şek, üç yor gan, üç kü çük ha l›, on sa han
kâ h› er gen lik ça ğ› na gi rin ce red det ti ği; ve on iki or ta boy ka zan ver di ği ni be yan
“Hâ len er gen lik ça ğ› na eri şip ak›l sa hi bi et miş, ka r› s› da onun söz le ri ni tas dik ve
ol dum; ön ce le ri am cam Mah mud’un, ka bul et ti ği ni bil dir miş tir.
Hay red din oğ lu Os man’a et ti ği ni kâ h› ka - Araş t› r› lan dö nem de ai le hu ku kuy la il gi -
bul et mem. ‹ş bu ce ma zi ye lû lâ ay› n›n on li ola rak mah ke me ye in ti kal eden da va la -
ikin ci gü nü öğ len vak ti fes het tim…” bi çi - r›n bü yük ço ğun lu ğu nun bo şan ma ko nu -
min de ki kayt tan an la ş›l mak ta d›r. sun da ol du ğu tes pit edil miş tir. Bo şan -
Bü tün Os man l› top rak la r›n da ol du ğu gi - ma la r›n ya r› s› er ke ğin tek ta raf l› ira de
bi Kay se ri’de ki zim mî le rin (H› ris ti yan ve be ya n›y la (ta lak), di ğer ya r› s› da ta raf lar
Ya hu di le rin) ai le hu kuk la r› n›, dâ hil ol - ara s›n da va r› lan bir an laş may la (mu ha le -
duk la r› inanç da ire si be lir li yor du. Gay ri - a) ger çek leş miş tir. Uy gu la ma da ka d› n›n
müs lim ler, ken di inanç ve ge le nek le ri ne ko ca s›n dan bo şa na bil me si için mu ha -
gö re ev le nip bo şa na bi li yor lar d›, eğer is - lea dan baş ka bir yön te me sa hip ol ma d› -
ter ler se ka d› ya mü ra ca at hak la r› var d›. ğ› gö rü nü yor. Teo rik ola rak ka d› n›n ni -
Fa kat böy le bir du rum da do ğal ola rak ‹s - kâh tan ön ce ko ca ada y›n dan bo şan ma
lam Hu ku ku na gö re hü küm ve ri li yor du. hak k› (mu hay yer lik hak k›) ta lep edip al -
Ke şiş Gri gor, ba z› kim se le rin ya sa la ra ma s› müm kün dür. Bu şe kil de ka d›n, tek
ay k› r› ola rak, zim mî le re mü da ha le et tik - ta raf l› ira dey le bo şa na bil mek te dir, an cak
le ri ni ve H› ris ti yan hal k›n ren ci de ol du - bu yay g›n bir uy gu la ma ol ma m›ş t›r. Ka -
ğu nu ile ri sü re rek, bu tür mü da ha le le rin r› s› n› bo şa yan er kek, id de ti ta mam olun -
en gel len me si için fer man ta lep et miş tir. ca ya ka dar ka r› s› na na fa ka öde mek le yü -