Page 157 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[628] 148 / EMİ KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

Türbe içinde kitabesiz üç mezar bulun- EMİR AĞAOĞULLARI
maktadır. Binaya ait olduğu ve herhalde Kayseri’de bilhassa XVIII. yüzyılda önem
kapısı üzerinde bulunması gereken mer- kazanmış ayan-eşraf aile. 1730 tarihinde
mer taş üzerine devrin âdeti gereğince Kayseri ileri gelenlerinden “Seyyid Süley-
Arapça yazılmış, üç satırlık kitabe bina man Ağa” ile Emîr Ağa bir vakıf meselesi
içinde, bir köşesi kırılmış halde bulun- yüzünden husumet içine girmiş ve bu
maktadır. Kitabenin bu türbeye ait olup meselesi yüzünden Kayseri ileri gelenleri
olmadığı münakaşa edilmiştir. Kitabede ikiye bölünmüştü. Eşraftan Zennecizade*
binayı ifade eden “kabir” kelimesi çeşme Osman Ağa ile biraderi Mustafa Ağa ve
manasındaki “ayın” şeklinde de okunabi- Gavremzade Hacı Abdülkadir Ağa (Gav-
leceği ileri sürülmüşse de çevrede ve ya- remoğulları*), Emîr Ağa tarafını tutmuş-
kın çevre köylerde bu döneme ait bir lardır. Bu hadise üzerine davayı hallet-
çeşme kalıntısının bulunmaması bizim mek üzere Kayseri’ye İstanbul’dan gön-
kabri tercih etmemize sebep olmuştur. derilen Divan-ı Hümayun çavuşlarından
Emîr Çoban bu çevreye su getirip çeşme Süleyman Ağa, Emîr Ağa grubu tarafın-
yaptırmış olsa dahi, türbe de kendi adı ile dan dövülüp yaralanmış, İstanbul’a dön-
anıldığından bu yapının da bu çevre ile mek zorunda kalan devletin bu üst görev-
alakalı olan bu emîr tarafından yaptırıl- lisi burada aldığı yaralar sebebiyle bir
mış olması gerektiğini ortaya çıkarmak- süre sonra vefat etmiştir. Bunun üzerine
tadır. Köylüler bu türbeye “Evliya” de- gönderilen Padişah fermanıyla Emîr Ağa
mekte idiler. Ancak son zamanlarda bu- hapsedilmiş, Zennecizade Osman Ağa,
rası için bir “Şemun el-gazi” ismi ortaya
atılmıştır. Osmanlı dönemi birçok arşiv Mustafa Ağa ve Gavremzade Hacı Ab-
vesikasında burasından “Kulpak Köyü’- dülkadir Ağa tutuklanıp İstanbul’a götü-
nde Şeyh Çoban Zaviyesi” olarak bahse- rülmüştür. Emîr Ağa bu davadan kurtu-
dilmekte ve buraya tayini yapılan zaviye lup tekrar güçlenerek, şehirde tek otorite
şeyhlerinden bahis bulunmaktadır. Dağ hâline gelmiş, bilhassa vilayet kethüdala-
başında veya meskûn mahallerde eski rını elde ederek çeşitli vergileri üçer dör-
türbelerin birçoğu zaviye (tekke) olarak der kat fazlasıyla halktan toplatmış ve
da kullanılmıştır. Nitekim bu türbenin kendi hesabına geçirmiştir. Kendisine
yakınında bulunan “Omuzu Güçlü*” tür- kimse mani olamadığı gibi buna teşebbüs
besi de zaviye olarak geçmektedir. edenleri de şehir dışına sürdürmüştür.
Kitabeyi kabir olarak okursak tercüme Böylece çok zengin olan Emîr Ağa, Kay-
şöyle olmaktadır: “Bu kabir’in imarı, Kı- seri Ayanlığını da (devletin vilayetlerde
lıç Arslan’ın oğlu büyük sultan, fatih Gı- muhatap aldığı eşraf) ele geçirmiştir.
yaseddin Keyhüsrev’in günlerinde Emîr 1746 yılında Zennecizade Mustafa’nın
Çoban tarafından emredildi, sene altıyüz yerine mütesellim (mutasarrıf vekili) ol-
seksen”. Keyhüsrev Selçuklu Sultanı III. muştur. 1740 yılında Kayseri eşrafının
Gıyaseddin Keyhüsrev (1266-1284) olup ikiye bölünmesine, Emîr Ağa namıyla
kitabe tarihi milâdî olarak 1282 yılına te- anılan Mehmed Efendi’nin halka yaptığı
kabül etmektedir. zulümler sebep olmuştur. Mehmed Efen-
Türbe bugün kısmen onarılmış ve bozuk di, Pervane ve Hisarcık Sularını ele geçi-
şekilde bir yol açılmıştır. Halen önemli rerek bu sulardan arazilerini sulayan in-
bir ziyaretgâh olarak varlığını devam et- sanlara fahiş fiyatla su sattığı için dava
tirmektedir. edilince önce Sinop’a, sonra da Kasta-
Kaynakça: İbn Bîbî, Anadolu Selçuki Devleti monu’ya sürülmüş, ancak dönüşünde
Tarihi, (Terc. M.N. Gençosman), Ankara 1941; aynı soyguna yine devam etmiştir. Niha-
İbn Bîbî, el-Evamir ; Osman Turan, Selçuklular yet bunun davası Nevşehir Mahkemesine
Zamanında Türkiye, İstanbul 1971; Erol Yurda- havale edilmiş ve orada görülen dava
kul-Mehmet Çayırdağ, “Kayseri Erciyes Dağı
Eteklerinde Bulunan iki Türbe”, Vakıflar Der- sonunda Emîr Ağa halka yirmi yedi kese
gisi, S.XII. tazminat ödemeye mahkûm edilmiş,
MEHMET ÇAYIRDAĞ halk bu cezayı, maliye hazinesine bağışla-