Page 214 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ ERD / 205 [685]

yük haç yapılmıştır. Salonun doğusunda
iki ayrı mekândan oluşan düzensiz dik-
dörtgen planlı ahır bir vardır. Ahırın ku-
zey ve doğu duvarlarında yemlikler bulu-
nur. Bölgedeki benzer manastırlarda a-
hırların gereksinme sonucu yapıldığı gö-
rülür. Avluya açılan ve ahıra bitişik inşa
edilen kuzey-güney doğrultusunda dik-
dörtgen planlı mekân, beşik tonoz örtülü
olup, tonozundaki baca deliği, duvarlar-
daki seki ve nişlerden hareketle mutfak
olabilir. Manastırın doğu ucunda kuzey-
güney doğrultusunda dikdörtgen planlı
düz tavanlı bir kilise yer alır. Kilise dört Erdemli Saray Manastırı Kilisesi (N. Ç. Karakaya)
apsisli olması açısından dikkat çekicidir.
Apsis yarım kubbesinde, boya kalıntıları maktadır. 9 no’lu kilise, manastırın
gözlemlenmiştir. Manastırın yanı sıra bü- merkezî konumunda yer almakla birlikte
yük ailelere ait meskenler de olabilecek manastırın ön cephesinin en zengin mi-
bu yapı grubu, benzer örnekleri yardı- mari plastiğe sahip bölümün arkasında-
mıyla 10–11. yüzyıllara tarihlenebilir. dır. Yerleşimin en büyük kilisesi olan bu Erdemli Saray Manastırı
Saray Manastırı ve Kilisesi yapı, yaklaşık dikdörtgen planlı olup, do- Kilisesi alt kat planı (çizim: N.
Vadinin güneydoğusundaki Saray Ma- ğuda merkezi içerde iki apsise sahiptir. Ç. Karakaya)
nastırı, üç katlı olarak düzenlenmiştir. Ortadan bir friz ile ikiye bölünen güney
Manastırın uzun cephesi arkasında on iki ve batı cepheleri at nalı biçiminde niş ve
mekân, üç değişik kat seviyesinde olup, kör kemerlerle hareketlendirilmiştir. Ya-
dereye hâkim bir avluya açılır Birinci kat- pının güney bölümünün üst katında, do-
ta; 1 no’lu değirmen, 3 no’lu salon ile giriş ğuda apsisi olan galeri katı mevcuttur.
mekânı ve üst kattaki 2 no’lu oda bulu- Kilisenin apsis yarım kubbesinde, Deesis
nur. Merkezî bölümde 4.5.6 no’lu (Yakarış) sahnesi vardır. Ayrıca kuzey ve Erdemli Saray Manastırı
mekânlar ile 7 no’lu ahır vardır. Manastı- güney apsisler arasında kalan kör kemer- Kilisesi üst kat planı (çizim:
rın ikinci katında, merkezî konumunda i- de Meryem ve çocuk İsa tasvir edilmiştir. N. Ç. Karakaya)
se kilise ve narteks yer alır. Manastırın Manastırın batı ucunda yaklaşık on basa-
batı bölümünü 10 no’lu teras ile 11 no’lu maklı merdivenle çıkılan teras bölümü-
mekân oluşturur. Bu terasın güneyinde nün kuzey duvarından 12 no’lu avluya ge-
12 no’lu avlu ve çevresindeki şapel ve çilir. Avlunun kuzeydoğusunda iki apsisi
mekânlar bulunur. 1 No’lu değirmen, kö- günümüze gelebilen küçük bir gömü şa-
yün tek değirmenidir. Düzensiz, merkezî peli vardır. Şapelin orta nefini örten beşik
planlı değirmenin zemininin merkezinde tonoz kısmen mevcuttur. Şapelin güney
daire şeklinde bir değirmen oyuğu bulu- bölümünde mezarlar batıda ise bir me-
nur. Değirmenin batısında galerili bir gi- zar nişi dikkat çeker. Manastırın doğu-
riş mekânı ile 3 no’lu salon vardır. Salon, sunda, üçüncü kat seviyesinde yaklaşık
kuzey-güney doğrultusunda, tek nefli ve sekiz bölümden oluşan şırahaneler var-
beşik tonoz örtülüdür. Salonun kuzey dır. Şırahanelerin kuzeyi avluya açılmak-
duvarında üstte yer alan kapı burada bir ta, diğer duvarlarda ise şarabın imal edil-
galeri katının olduğunu düşündürür. Gi- diği havuz ve nişler bulunmaktadır. Bir-
riş mekânının güney duvarı at nalı biçi- birine açılan bu mekânlar üzümün çiğ-
minde niş ve kör kemerler, konsol altla- nendiği havuz ile oluk ve üzüm suyunun
rındaki su damlası şeklinde sarkaçlar ve aktığı şıra haznesini içeren bölümler ha-
eşkenar dörtgen motifleri ile hareketlen- linde düzenlenmiştir. Bazı şırahaneler
dirilmiştir. Bu cephe özgünlüğü ile Saray süslemelidir. Havuz ve şıra haznelerinin
manastırının diğer cephelerinden ayrıl- cephelerindeki yuvarlak kemerlerde ka-