Page 260 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ EŞK / 251 [731]

mıştır. Bu hâkimiyet ilanı ile de yetinme-
yen Deli Emîr, Kayseri şehrinin ileri ge-
lenlerinin mallarını yağmalamaktan ve
onları öldürmekten de geri kalmayarak
şehirde tam bir terör havası estirmiştir.
Olayların bu derece ileri boyutlara taşın-
ması ile olaya müdahale eden merkezî
hükümet 1774 tarihinde Çerkez Hasan
Paşa’yı bu hadiselerin bitirilmesi için gö-
revlendirmiştir. Hasan Paşa, çok kısa bir
süre içerisinde eşkıya grubunun ileri ge-
lenlerini yakalayarak idam etmiş; diğer
gurup üyelerini ise çeşitli cezalara çarptı-
rarak olayların bitmesini sağlamıştır.
Kayseri’nin tarihinde XIX. yüzyılda eşkı-
yalık hareketlerine bakıldığında ise karşı-
mıza Akbıyıkoğlu Hasan Ağa* çıkar. O,
23 Haziran 1821 gecesinde on dört silahlı
arkadaşı ile birlikte Molla Zahid Efendi’-
nin konağına baskın yapar. Bu baskın sı- Kuzugüdenli Aşireti’nin eşkiyalık hareketler-
ine karşı Meclis-i Vâlâ kararı
rasında Molla ile birlikte amcasının oğlu
Arif Efendi öldürülür ve birçok kişi yara- rak atanmasını müteakip isyancılar -her
lanır. Ertesi sabah olayın şehirde duyul- ne kadar Adana’ya kaçmışlarsa da bura-
masını müteakip şehirde tam bir terör es- da- yakalanarak idam edilmişlerdir.
tiren Akbıyıkoğlu, önüne gelen genç, yaş- XIX. yüzyılın ikinci yarısında Kayseri
lı, kadın, erkek demeden kim çıkmışsa şehrinde yaşayan aşiretlerin eşkıyalık ha-
öldürmüş ve daha sonra vilayet makamı- reketlerine bakıldığında ise karşımıza
nı fiilen işgal etmiştir. Olaylar karşısında şöyle bir tablo çıkar: Yeni İl aşiretinin
-yerel kuvvetlerin bir varlık göstereme- kendisine gösterilen otlak ve yaylakları
mesi karşısında- merkezî hükümetin eş- beğenmeyip daha uzak mesafelerdeki ot-
kıya gurubuna karşı kuvvet göndermek laklara gidiş yolunda eşkıya gurupları ile
yerine Akbıyıkoğlu’nu Kayseri mütesel- birlikte ahalinin ekilmiş arazilerinde hay-
limliğine getirmek yolunu tutmuş olması, vanlarını otlatmaları ve dönüş yolculu-
devletin o dönemdeki aczini ortaya ko- ğunda ise ahalinin hasat edilmiş ürünleri-
yan çarpıcı örneklerinden birisi olarak ni kaldırmaları, kısa zamanda ve emek
karşımızda durmaktadır. Olaylardan vermeden zenginleşmenin bir aracı ola-
sonra merkezî hükümetin Kayseri muta- rak görülmüştür.
sarrıflığına Hacı Hüseyin Paşa’nın tayini Yine aynı yüzyılda bir başka aşiret eşkı-
sonrası Hüseyin Paşa, Akbıyıkoğlu’nun yalığı hadisesi ise Kuzugüdenli aşiretinin
(her ne kadar mütesellim olarak görev Karacaviran Köyü’ndeki kiliselerde bu-
yapmakta ise de) keyfî icraatlarına bir lunan yirmi beş binden fazla değere sahip
son vermiş ve olaylar böylelikle dinmiş- şamdan, gül suyu ve kandilleri almaları
tir. olmuştur. Sadece ismi geçen bu aşiretler
19. yüzyılda gerçekleşen bir başka eşkıya- değil diğer taraftan Afşar, Dölek, Kazıklı
lık olayı ise “Delibaş” unvanını kullanan gibi aşiretlerin eşkıyalık hadiseleri karşı-
Abdullah Ağa hadisesidir. Onun ve Hacı sında devletin ciddi tedbirler almak şöyle
Yusuf oğlu Osman Ağa’nın öncülüğünde dursun olayların engellenmesi için eşkıya
500 eski Yeniçerinin bayrak açıp şehirde gruplarının üzerine bir kuvvet gönder-
yağmaya girişmeleri ile başlayan olaylar, memesi, bu grupları daha da cesaretlen-
dört ay kadar devam etmiş ve nihayet Ar- dirmiştir. Olaylar karşısında Müslüman
navut Ali Paşa’nın şehre mutasarrıf ola- halktan mağdur olanların İstanbul’a