Page 265 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[736] 256 / EV KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

ler, prizmatik mekânlardır; dar kenarları
dışarı bakar. Enleri 250–350 cm, derin-
likleri 400–500 s, yükseklikleri 250-350
cm arasında değişir. Çoğunlukla üstlerin-
de başka bir hacim yoktur, ancak damla-
rının düz olması, ileride damın kullanıl-
masına ve evin zaman içinde gelişmesine
olanak sağlar. Böyle durumlarda örtme-
nin üstüne bir kat eklenebilir. Zemin ka-
ta yapılan yer köşkleri de bir çeşit örtme-
dir. Ancak yer köşkleri örtmelerden biraz
daha büyüktür ve örtmelerin aksine, ço-
ğunlukla uzun kenarları dışarıya bakar.
Bunlardan daha da önemlisi, yer köşkle-
rinin önlerinin sütun ve kemerlerle dona-
Behiye (İmamoğlu) Hüsrevoğlu bağ evi köşkü (V. İmamoğlu)
tılmış olması, içinde şerbetlik, koltuk ta-
şı gibi dekoratif ögelerin bulunmasıdır.
350-600 cm derinliğinde, 250-300 cm Örtme ve yer köşklerinin hemen önün-
yüksekliğinde yarı silindirik hacimlerdir. de –zaman zaman da içinde– evin kuyu-
Zaman zaman kaba yontulmuş karataş- su yer alır.
tan veya yonudan yapılanlara da rastla- Muhaccer ve Köşk: Bu tür iki mekân, ev-
nır. Eğimli arazide yer alan tollar, genel-
likle kuzey-güney doğrultusunda uzanır; lerin üst katlarında yer alan yarı açık, fe-
eğim nedeniyle güney uçları toprağa gö- rah yaz odalarıdır. Yerden yarım kat yük-
mük, kuzey uçları doğaya açık tutulmuş- seltilmiş olanlarına da rastlanır. Muhac-
tur. Tollar kalın çeperleri nedeniyle yaz cer ve köşk, hem birbirlerine hem de alt
sıcağını içeriye geçirmez. Döşemeleri ya katlardaki örtmelere çok benzer. Her i-
toprak olarak bırakılmış ya da salla kap- kisi de doğaya ve manzaraya açık, içinde
lanmıştır; duvar yanları ise taşlarla yük- günlük yaşamın önemli bölümünün geç-
seltilerek sedir hâline getirilmiştir. Tolla- tiği, bağ evlerinin merkezî mekânlarıdır.
rın girişleri, kaplumbağaların ve gelebile- Birbirlerinden farkları cephelerine ve de-
cek sel sularının içeri girmemesi için do- korasyonlarına ilişkindir: Muhaccerler
ğal zeminden bir basamak yüksek yapıl- üst kata yapılan örtmeler gibidir. Cephe-
mıştır. leri ve içleri sadedir. Köşklerin cepheleri
Örtme ve Yer Köşkleri: Yer katında yer ise sütun, sütun başları ve kemerlerle süs-
alan, önü açık, diğer yanları kapalı yazlık lenmiştir; döşemeleri, sedirleri ve şerbet-
oturma odalarına “örtme” yerel deyimle likleri özenle yapılmıştır. Boyutları mu-
“ötme” adı verilmektedir. Damı düz, du- haccerlerden daha büyüktür. Geniş yan-
varları genellikle karataşla yapılan örtme- larıyla manzaraya bakarlar.
Komşuluk ve Sosyal Çevre: Kayseri’de kullanı-
lan “bağ komşusu, cennet komşusu” de-
yimi, halkın bağlardaki sosyal ortamını
ve bağ komşuluğu ile komşuluğa bakış
açısını iyi özetler. Bağlar, sosyal açıdan,
yaz aylarında oluşan, sonbaharda kaybo-
lan toplumlar gibidir. Yaz başında birara-
ya gelen aileler yakın komşuluk ilişkileri
içinde yazı geçirir, bağ bozumundan son-
ra da kente dönerlerdi. Tıpkı kentteki ma-
hallelerde olduğu gibi, Kayseri bağların-
da da zengin, orta hâlli ve yoksullar aynı
Kergâh Bağları’nda bir bağ evi köşkü çevrede oturur; zengin konaklarıyla hâli