Page 288 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2
P. 288

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹                           EVE / 279 [759]


           Sivas’ta görüştüğü bir başka şeyhtir. As-  Turhal’da  Kirmanî  Baba  adlı  bir  maka-
           len Tiflisli olup Sivas’a gelip yerleşti. Ev-  mın  bulunması,  Tokat  yöresinde  de
           hadüddin-i  Kirmanî  ile  irtibatı  kesmedi   Evhadî  dervişlerinin  bulunduğunu  dü-
           ve onun halifelerinden biri oldu.   şündürmektedir.
           Muhammed el-Alâî, Şemseddin Ömer’in   Şeyh Bedreddin Yaman ve Şeyh Şihabed-
           oğludur. Birçok defa Sivas’tan Kayseri’ye   din Çoban Kayseri’de Evhadüddin-i Kir-
           gelerek Evhadüddin Kirmanî ile görüşüp   manî’nin hizmetinde bulunmuş ve ondan
           ondan inâbe aldı. Sivas’ta Evhadiyye tari-  inâbe  almış  iki  Evhadiye  dervişidir.
           katı halifelerinden oldu. Şeyhi Evhadüd-  Ereğli’de cami ve bir imaret de yaptırıp
           din  Kirmanî  hakkında  Menâkıbnâme   maddî  ve  manevî  yönden  halka  hizmet
           adlı meşhur eseri yazdı. İstanbul Üniver-  etmişlerdir.
           sitesi  Kütüphanesinde  bulunan  Evha-  Zahirüddin Yusuf, Ereğlili Şeyh Bedrüd-
           düddin  rubâilerindeki  bir  kayıtta,  Mu-  din Yaman’dan ders almış bir sufidir. As-
           hammed Alâî’nin torunlarının Bünyan il-  len  Merağalı  olup  Kayseri’ye  yerleşti  ve
           çesine gelip yerleştikleri yazılıdır.   Kayseri’de  kadılık  yaptı.    Niğdeli  Kadı
           Evhadüddin-i Kirmanî, Kayseri’den Kon-  Ahmed,  el-Veledü’ş-Şefik  adlı  eserinde
           ya’ya  birçok  defa  gidip  gelmiş  ve  Evha-  onun büyük bir veli olduğunu ve tasavvufî
           diyye  tarikatını  kurarak  burada  birçok   düşüncede  bu  zatın  Evhadüddin-i
           mürit  edinmiştir.  Rivayete  göre  Mevla-  Kirmanî’ye mensup olduğunu bildirir.
           na’nın kızı Melike Hatun da bu tarikatın   Anadolu’da  Evhadüddin  Hamid’in  en
           kadınlar  koluna  intisaplıydı.  Ancak   ünlü halifelerinden biri de Şeyh Bahaüd-
           Şems-i Tebrizî Konya’ya gelince Melike’-  din Togan’dır. Kayseri’de bulunduğu sı-
           nin bu tarikata katılmasını engelledi.          ralarda Sadruddin Konevî ile mektuplaş-
           Konya’da  bulunan  iki  Ahmet  Fakih’ten   tı. Konevî’nin isteği üzerine Türk şeyhle-
           biri Evhadiyye tarikatı dervişi olan mec-  rin  tasavvufî  meşrebine  dâir  bir  risâle
           nun âşıklardandır.                  yazdı.
           Evhadiyye  tarikatı  en  çok  Anadolu’da   Şihâbüddin  Ahmed  el-Evhadî  Şeyh  Ba-
           yaygın olmakla beraber bu tarikatın diğer   haüddin  Togan’ın  ahfadındandır  ve  Ev-
           ülkelerde de müntesipleri olmuştur. XIV.   hadiye dervişidir. Mısır’da büyük bir üne
           asrın sonlarında (H 770/M 1368) Şam’da   sahip  olan  Kitabu’z-Zahâir  ve’t-Tuhaf
           Evhadüddin-i Kirmanî’nin müritlerine a-  adlı eseri yazdı.
           it olan bin hânkâhın faaliyet halinde ol-  Mikâil  Bayram’a  göre,  Şeyhülislâm
           duğunu da görmekteyiz.              Ebussuûd  Efendi’ye  nispet  edilen  bir
           İran’da,  meşhur  şâir  Evhadüddin-i   risâlede,  Yunus  Emre’nin  şeyhi  Taptuk
           İsfehanî (H 738/ M 1337) kendisini Evha-  Emre’nin  de  Evhadüddin-i  Kirmanî’ye
           düddin-i  Kirmanî’ye  nisbet  ederek   mensup  olduğu  ve  ondan  istifade  ettiği
           “Evhadî” lakabını kullanmış ve Evhadiye   bildirilmektedir.
           Dervişidir.                         Niğdeli  Kadı  Ahmed’in  eseri  el-Vele-
           İran’da, Tezkire-i  Arafâtü’l-  Âşıkîn ya-  dü’ş-Şefik adlı kitabın derkenarında ya-
           zarı  Takiyü’d-din  Muhammed  bin  Sa’-  zılı kayda göre, Hacı Bektaş Veli’nin hali-
           düddin Ahmed Evhadî de Evhadiye tari-  fesi olan İbrahim Hacı, Kayseri/Develi il-
           katına  mensup  olduğunu  belirtmek  için   çesinde medfundur. Niğdeli Kadı Ahmet,
           Evhadî mahlasını kullanmıştır.      bu  Taptuklu  dervişin  Evhadüddin
           Kâmil-i Tebrizî aslen Türkmen olup Ev-  Kirmanî’ye mensup olduğunu yazmakta-
           hadüddin-i  Kirmanî’nin  sâdık  dervişle-  dır.  Bu  durumda,  ünlü  şairimiz  Yunus
           rinden  biridir.  Bu  Türkmen  derviş  hem   Emre de  Evhadî dervişi olmalıdır.
           Sultan  I.  Alaüddin    Keykubad’ın  önem   Şeyh  Hamid-i  Veli*’nin  oğlu  Yusuf
           verdiği, hem de Türkmenler arasında bü-  Hakikî’nin Ahi Evren’in Metali’u’l-İman
           yük bir üne sahip olan bir derviş idi.  adlı eserini Türkçeye çevirmesi de, onun
           Tokat/Niksar’da  Ahi  Pehlivan-ı  Evhadî   Evhadüddin’e ve yakınlarına ilgi duydu-
           adlı  bir  zatın  türbesinin  varlığı  ve   ğunu  göstermektedir.  Oğluna  Evhadüd-
   283   284   285   286   287   288   289   290   291   292   293