Page 288 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2
P. 288
KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ EVE / 279 [759]
Sivas’ta görüştüğü bir başka şeyhtir. As- Turhal’da Kirmanî Baba adlı bir maka-
len Tiflisli olup Sivas’a gelip yerleşti. Ev- mın bulunması, Tokat yöresinde de
hadüddin-i Kirmanî ile irtibatı kesmedi Evhadî dervişlerinin bulunduğunu dü-
ve onun halifelerinden biri oldu. şündürmektedir.
Muhammed el-Alâî, Şemseddin Ömer’in Şeyh Bedreddin Yaman ve Şeyh Şihabed-
oğludur. Birçok defa Sivas’tan Kayseri’ye din Çoban Kayseri’de Evhadüddin-i Kir-
gelerek Evhadüddin Kirmanî ile görüşüp manî’nin hizmetinde bulunmuş ve ondan
ondan inâbe aldı. Sivas’ta Evhadiyye tari- inâbe almış iki Evhadiye dervişidir.
katı halifelerinden oldu. Şeyhi Evhadüd- Ereğli’de cami ve bir imaret de yaptırıp
din Kirmanî hakkında Menâkıbnâme maddî ve manevî yönden halka hizmet
adlı meşhur eseri yazdı. İstanbul Üniver- etmişlerdir.
sitesi Kütüphanesinde bulunan Evha- Zahirüddin Yusuf, Ereğlili Şeyh Bedrüd-
düddin rubâilerindeki bir kayıtta, Mu- din Yaman’dan ders almış bir sufidir. As-
hammed Alâî’nin torunlarının Bünyan il- len Merağalı olup Kayseri’ye yerleşti ve
çesine gelip yerleştikleri yazılıdır. Kayseri’de kadılık yaptı. Niğdeli Kadı
Evhadüddin-i Kirmanî, Kayseri’den Kon- Ahmed, el-Veledü’ş-Şefik adlı eserinde
ya’ya birçok defa gidip gelmiş ve Evha- onun büyük bir veli olduğunu ve tasavvufî
diyye tarikatını kurarak burada birçok düşüncede bu zatın Evhadüddin-i
mürit edinmiştir. Rivayete göre Mevla- Kirmanî’ye mensup olduğunu bildirir.
na’nın kızı Melike Hatun da bu tarikatın Anadolu’da Evhadüddin Hamid’in en
kadınlar koluna intisaplıydı. Ancak ünlü halifelerinden biri de Şeyh Bahaüd-
Şems-i Tebrizî Konya’ya gelince Melike’- din Togan’dır. Kayseri’de bulunduğu sı-
nin bu tarikata katılmasını engelledi. ralarda Sadruddin Konevî ile mektuplaş-
Konya’da bulunan iki Ahmet Fakih’ten tı. Konevî’nin isteği üzerine Türk şeyhle-
biri Evhadiyye tarikatı dervişi olan mec- rin tasavvufî meşrebine dâir bir risâle
nun âşıklardandır. yazdı.
Evhadiyye tarikatı en çok Anadolu’da Şihâbüddin Ahmed el-Evhadî Şeyh Ba-
yaygın olmakla beraber bu tarikatın diğer haüddin Togan’ın ahfadındandır ve Ev-
ülkelerde de müntesipleri olmuştur. XIV. hadiye dervişidir. Mısır’da büyük bir üne
asrın sonlarında (H 770/M 1368) Şam’da sahip olan Kitabu’z-Zahâir ve’t-Tuhaf
Evhadüddin-i Kirmanî’nin müritlerine a- adlı eseri yazdı.
it olan bin hânkâhın faaliyet halinde ol- Mikâil Bayram’a göre, Şeyhülislâm
duğunu da görmekteyiz. Ebussuûd Efendi’ye nispet edilen bir
İran’da, meşhur şâir Evhadüddin-i risâlede, Yunus Emre’nin şeyhi Taptuk
İsfehanî (H 738/ M 1337) kendisini Evha- Emre’nin de Evhadüddin-i Kirmanî’ye
düddin-i Kirmanî’ye nisbet ederek mensup olduğu ve ondan istifade ettiği
“Evhadî” lakabını kullanmış ve Evhadiye bildirilmektedir.
Dervişidir. Niğdeli Kadı Ahmed’in eseri el-Vele-
İran’da, Tezkire-i Arafâtü’l- Âşıkîn ya- dü’ş-Şefik adlı kitabın derkenarında ya-
zarı Takiyü’d-din Muhammed bin Sa’- zılı kayda göre, Hacı Bektaş Veli’nin hali-
düddin Ahmed Evhadî de Evhadiye tari- fesi olan İbrahim Hacı, Kayseri/Develi il-
katına mensup olduğunu belirtmek için çesinde medfundur. Niğdeli Kadı Ahmet,
Evhadî mahlasını kullanmıştır. bu Taptuklu dervişin Evhadüddin
Kâmil-i Tebrizî aslen Türkmen olup Ev- Kirmanî’ye mensup olduğunu yazmakta-
hadüddin-i Kirmanî’nin sâdık dervişle- dır. Bu durumda, ünlü şairimiz Yunus
rinden biridir. Bu Türkmen derviş hem Emre de Evhadî dervişi olmalıdır.
Sultan I. Alaüddin Keykubad’ın önem Şeyh Hamid-i Veli*’nin oğlu Yusuf
verdiği, hem de Türkmenler arasında bü- Hakikî’nin Ahi Evren’in Metali’u’l-İman
yük bir üne sahip olan bir derviş idi. adlı eserini Türkçeye çevirmesi de, onun
Tokat/Niksar’da Ahi Pehlivan-ı Evhadî Evhadüddin’e ve yakınlarına ilgi duydu-
adlı bir zatın türbesinin varlığı ve ğunu göstermektedir. Oğluna Evhadüd-