Page 57 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[528] 48 / DÖN KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

sında yapılmış olduğunu belirtir. Arık, bu
tipte yapılmış kümbetler içerisinde Dö-
ner kümbetin XIII. yüzyılın son çeyreği
içinde yapıldığını ve bu tip kümbetlerin
ilk örneğini teşkil ettiğini ifade etmekte-
dir.
Yüksek bir kaideye sahip kümbette, kare
planlı kaidenin köşeleri, iki eşit üçgenle-
me ile pahlanmıştır. Böylelikle kümbette
kare kaide, gövdeye geçişte sekizgen bir
sistem haline getirilerek gövdede oval
hatlı bir birleşmeye zemin hazırlanmıştır.
Kaidenin hemen üzerinde başlayan sil-
me tek sıra halinde devam eden mukar-
naslardan oluşmaktadır. Onikigen gövde
de her bir kenar, onikgenin köşelerinde
başlayan ve iki başlık taşıyan yuvarlak
hatlı silmelerin teğet kemer oluşturma-
sıyla şekillenen bir çerçeveye sahiptir.
Kemerlerin üzerinde bitkisel kökenli bir
süsleme ve saçağın hemen altında içi ge-
ometrik örgülerle doldurulmuş ikinci bir
kuşak daha bulunur. Gövde de silme ve
kemerli kenarların dışında kalan saçak
altındaki bölümler silindirik bir forma
dönüşmüştür. Konik külahlı dış örtü ü-
zerinde, on iki dilimli yukarı doğru dara-
Döner Kümbet - 1927 (TTK) lan yuvarlak silmelerin oluşturduğu süs-
lemeler görülür. Külahın sivri noktasına
belli olmayan kümbet Şah Cihan Hatun doğru uzayan silmeler ile külah yüzeyin-
adına, tamamen düzgün Gesi taşından deki süslemeler son bulmaktadır.
yapılmıştır. Yüksek bir kaide üzerinde o- Sanduka katında doğu ve batıya bakan
nikigen planlı ziyaretgâh katından oluşan mukarnaslı dikdörtgen bir çerçeve içine
bir düzenlemeye sahiptir. Ziyaretgâhın yerleştirilmiş ve birer pencere içeriyi ay-
kapısı üzerindeki iki satırlık kitabenin dınlatır. Pencere köşelerinde, rûmî ve
Türkçesi şöyledir; palmetlerle süslenmiş sütünce benzeri ö-
Bu türbe saadetli Şah-Cihan Hatun’un geler dikkati çeker.
Türbesidir. -Allah onu rızasına eriştir- Kümbetin sanduka katına girişi sağlayan
sin.- kapıya, kaidenin sağ ve solundan başla-
Bu ifadelerden kümbetin Şah-Cihan Ha- yarak yükselen konsol şeklindeki beş taş
tun adına yaptırıldığı öğrenilmektedir. basamakla çıkılmaktadır. Beşinci basa-
Ancak Şah Cihan Hatun’un kim olduğu mağın ulaştığı noktada, merdiven sahan-
bilinmediği gibi, kümbetin yapım tarihi lığı yer almaktadır. Kapının etrafını dik-
de belli değildir. Kümbetin yapım tarihi dörtgen bir pano çevreler. Panonun iç
hakkında çeşitli görüşler ileri sürülmüş- yüzeyini rûmî ve palmet motifli süsleme
tür. Gabriel* kümbet için H 675 (1276) ta- kuşağından oluşan bordür çevreler. Kapı
rihini, Edhem XIII. yüzyılın son yarısını, köşelerinde mukarnas başlıklı sütüncele-
Yetkin, yine Gabriel’e dayanarak 1279 re, sivri teğet kemer biner. Kemerin içeri-
tarihini, Karamağaralı ve Önkal’da 1285 sindeki beş sıra mukarnas, aşağıda basık
tarihini verirken, Tuncer bu tarihten bi- kemerli kapı açıklığında yüzeyle birleşir.
Döner Kümbet detay raz daha ilerisini 1295-1300 yılları ara- Cephedeki bu mukarnasların üzerinde,