Page 54 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ DOK / 45 [525]

veya kültürü yapılan bazı bitkilerin sapı- Küfe: Eskiden ahşap ve örme küfeler var-
nı, yapraklarını, ince dallarını olduğu gibi dı. Büyük boyda yapılırdı. Küfeler at,
veya yararak ince şeritler haline getirdik- eşek gibi hayvanların sağ ve sol olmak
ten sonra çeşitli şekillerde yapılan örgü- üzere iki tarafına konurdu. Özellikle tarla
lere bitkisel örücülük denir. Bitkisel örü- ürünleri taşınırdı.
cülük hammaddeleri olarak bilinen bitki- Yöre halkı son bir-iki yıldır ördüğü obje-
ler ülkemizin çoğu yerinde yetişir. Çok leri boyalarla renklendirmektedir.
çeşitli ve boldur. Elde edilen objeler ince- Kaynakça: Zahide Şahin; “Sarız (Kayseri) Yö-
lendiğinde sepet örme tekniğinin kulla- resi Düz Dokumalarının Motif ve Desen Özel-
nıldığı görülür. Sindelhöyük beldesinde, liklerin Sarız’a Bağlı Bazı Köylerde ve Duvar
bitkisel örücülüğün hammaddesi yörede Süsleri, Çorap, Patik vb. Ürünlerde Uygulanma-
berdi denilen bir tür sazdır. Berdi dışında sı”, “Sindelhöyük (Develi) Kasabası’nda Hasır
dut dalı, söğüt dalı gibi malzemeler kulla- Dokumacılığı ve Bitkisel Örücülüğe Dair”, I.
Uluslararası Türk El Dokumaları Kongresi
nılmaz. Örücülük, kasabada yaşayan er- Bildirileri, Konya 2007, s. 101,294; Zahide Şa-
kekler tarafından yapılır. Örme işlemi sı- hin, “Sarız Yöresi Düz Dokumaları”, VI. Orta-
rasında yaprakları şerit haline getirmek çağ ve Türk Dönemi Kazı Sonuçları ve Sanat
için bıçağa benzeyen şiş denilen alet kul- Tarihi Sempozyumu Bildirileri, Kayseri 2002,
lanılır. Şişin ucundaki deliğe berdi geçiri- s. 696-701; Zahide Şahin, “Kemer (Sarız) Köyü
lir, böylece örme işlemi daha kolay olur. Çuval Dokumaları”, I. Ulusal Erciyes Sempoz-
yum Kitabı, Kayseri 2005, s. 101; Zahide Şahin,
Bitkisel örücülükle elde edilen ürünlere “Hacılar (Kayseri) Yöresi Dokumacılık Sanatı”,
genel olarak "sele" denir. Dar anlamda I. Hacılar Sempozyumu, Kayseri 2008, s. 603;
ise sele iki şekilde kullanılır. Birinci kulla- Belkıs Balpınar Acar, Kilim, Cicim, Zili, Sumak
nımı, hayvan yemlerini taşımak için; ikin- Türk Düz Dokuma Yaygıları, Eren Yayınları,
ci ise, hayvan pisliklerini ahırdan dışarı İstanbul 1982, s.7; Bekir Deniz, Türk Dünyasın-
çıkarmak için kullanılır. Seleye "saman- da Halı ve Düz Dokuma Yaygıları, Atatürk
Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara
lık" da denir. Örülerek elde edilen ürün- 2000, s. 5; Hasan Yüksel, Hacılar Bezi, (Basıl-
ler kullanılışlarına göre ve son zamanlar- mamış Makale).
da ise benzetildikleri nesnelere göre ZAHİDE ŞAHİN
isimlendirilmektedir.
Ekmeklik: Genellikle daire şeklinde örü- DOKUZ OSMANLAR
lür, son zamanlarda isteğe göre kulplu da Dokuzun Anlamı
yapılır. Üzerine pişirilen yufka ekmekler Dokuz sayısı tarihin en eski çağlarından
dizilir. beri Türk milletinin ve dolayısıyla Orta
Sofra altı: Çitf işlevlidir. Hem içine ek- Asya Türklerinin de kutsal saydığı bir
mek konur, hem de sinilerin altına konul- sayı idi. Türk milleti İslâm dinini kabul
duğunda siniyi yerden yükselttiği için ettikten sonra da dokuz sayısını kutsal
sofra altı şeklinde de kullanılır. Genellik- saymaya devam etmiştir. Türkler arasın-
le kapaklı ve kulplu yapılır. da 3, 7, 9, 17, 40, 41, 70, 99 ve 700’e çe-
Lülük: İçine bulgur, nohut, un, patates şitli sebeplerden dolayı kutsallık izafe
vb. yiyecekler konur. Çoğunlukla kapaklı edilmiştir. Bu sayıların içinde de en çok
ve kulplu olur. Kulplar eşme denilen elde dokuza kıymet verilmiştir: Gök dokuz
yapılan iplerdendir. Lülüklerin son yıllar- kat olarak kabul edildiği gibi, gökte “do-
da çok farklı şekilleri örülmüştür. Lülük- kuz dallı ağaç” ın varlığına da inanılırdı.
lere vazo, küp, hamile kadın karnı gibi Yine bir inanca göre dünya dokuz bölü-
isimlerin verilmesi bu nedenledir. me ayrılmıştı. Türk hakanlarının davul-
Palan Berdi: At, eşek gibi hayvanların üs- ları ve tuğları dokuz adet idi. Türklerin
tüne palan, semer, alık (kürtün) konur. atası Yâfes’in dokuz oğlu vardı. Tahta çı-
Palanın, hayvan sırtına değen kısmı keçe, kan hükümdarın keçesi, çadır etrafında
dışa bakan kısım ise halı veya kilim olur. döndürüldüğü gibi, ölü çadıra konduk-
Palanın içine berdi konur. Berdiler eski- tan sonra atlılar çadırı dokuz defa dö-
den elle sıkıştırılırken günümüzde maki- nerlerdi. İslâmiyette de dokuz, sayısı
ne ile sıkıştırılmaktadır. önemli olup katı olan 99’un Allah’ın gü-