Page 81 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[552] 72 / EDE KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

Kayseri ve Zincidere ile ilgili önemli de- Tiyatrosu’nun Kayseri tiplemesine ben-
ğerlendirmeler yer almaktadır. zemektedir.
Seyahat: Çok eski bir yerleşim yeri olan Kaynakça: Akalın, Osman, En iyi Korunan
Kayseri, hemen hemen her dönem öne- Oda, İdil Yayınları, Kayseri 2005, s. 29-54; Tev-
mini korumuştur. Özellikle kervan yolla- fikoğlu, Dr. Muhtar, Hikâyeler, Kültür ve Tu-
rı üzerinde bulunması ve ticaret merkezi rizm Bakanlığı Yayınları: 362, Kültür Eserleri
olması sebebiyle yerli ve yabancı seyyah- Dizisi: 60, başbakanlık Basımevi, Ankara, 1986;
Toker, Şevket, “Mahmut Yesarî’nin Tefrika Ro-
ların ilgisini çekmiştir. manları Üzerine” Kayseri ve Yöresi Kültür,
Nahit Sırrı Örik (1895-1960), Kayseri, Sanat ve Edebiyat Şöleni (12-13 Nisan 2001),
Kırşehir, Kastamonu (1955) adlı gezi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı
kitabında 1930’lu yılların Türkiye’sinden Bölümü Yayınları Nu: 1, Bildiriler, C. II, Kayseri
önemli bir kesit sunmaktadır. Yazar, ge- 2001, s. 711-713; Buğra, Tarık, Gençliğim Eyvah,
Ötüken yayınları Nu: 141, Edebî Eserler: 72, İs-
zip gördüğü Edirne, Kayseri, Kırşehir, tanbul 1986, s. 102-103; Buğra, Tarık, İbişin
Kastamonu, Yozgat, Adapazarı, İzmit, Rüyası, Ötüken yayınları Nu: 146, Edebî Eserler:
Elmadağ, Bağlım, Gölbaşı, Haymana, 76, İstanbul 1993, s. 212-214;Buğra, Tarık, Hikâ-
Polatlı gibi yerleri kendine has üslubu ile yeler, Günaydın Yayınları, Ahmet Sait Matbaası,
anlatmaktadır. İstanbul 1964, s. 187 – 191. NURKAL KUMSUZ
Osman Eravşar*’ın Seyahatnamelerde
Kayseri (2000) kitabı, tarih boyunca EDEBİYAT
Kayseri’ye gelen seyyahların şehir ile ilgi- Sözlü Edebiyat
li notlarından oluşan güzel bir derleme- Eski adıyla şifahî, yeni adıyla sözlü edebi-
dir. Kitapta, değişik dönemlerde şehre yat, halktan insanların ortaya koyduğu
gelen yerli ve yabancı seyyahların Kayse- eserlerden meydana gelmektedir. Bu tür
ri hakkında verdikleri bilgilere yer veril- eserleri herhangi bir ilin sınırlarıyla çer-
mektedir. çevelemek pek mümkün değilse de sözlü
Tiyatro: Gelenekli Türk Tiyatrosu’nun kültür ürününü derlendiğiyle ait sayma
önemli tiplerinden birisi Kayserili tipidir. eğilimi kuvvetlidir. Tabii aynı sözlü kül-
Kayserili tiplemesinde onun daha çok ti- tür ürününün birden çok ilde derlenmesi
carî yönü ön plana çıkar. Meselâ; Kara- veya tespit edilmesi de mümkündür. Söz-
göz oyunlarında şehir hayatının incelik- lü kültür ürünlerinden sahibi, yani ilk
lerini öğrenmiş, açıkgöz Anadolulu tiple- söyleyeni bilinenler âşık edebiyatı veya
mesidir. Kurnazdır ve sürekli kurnazlı- saz şiiri, ilk söyleyeni unutulanlar ve top-
ğıyla övünür, gerektiğinde saldırgan olur. luma mal olanlar ise anonim yani ortak
Takma adı “Suyabatmaz” dır. Kendine edebiyat içinde değerlendirilmektedir.
has bir konuşma biçimi vardır. Oyunda Kayseri ve Kayserili sözlü kültürümüz
genellikle pastırmacı, yağcı, kavaf, nak- içinde çok önemli bir yere sahiptir. Orta-
kaş ya da bakkaldır. Ortaoyunu’nda da oyunu ve Karagöz’deki “Kayserili tipi”,
aynı özellikleri taşır. Birkaç örnek dışın- “Kayseri fıkraları*” ve “İncili Çavuş*” ze-
da, “Kayserili” daima bir tüccardır; yağcı, ki, hazırcevap, hesabını çok iyi bilen bir
yumurtacı, pastırma tüccarı, bakkal olur. insan profili çizmiş ve Kayserilileri tüm
Kayserili, etrafına karşı nazik olmak için dünyaya bu özelliklerle tanıtmıştır. Aynı
hiçbir gayret göstermez, ağzına geleni şekilde Kayseri ağzı*, deyimler* ve atasöz-
söyler. Bu yüzden meydandaki muhatabı leri bilgece bir halk irfanını yansıtmakta-
Kavuklu, sık sık Kayserili’nin hışmına dır. Pek çok temel iş ve hizmetin, sabır
uğrar. isteyen önemli meslek ve uğraşı alanının
Modern Türk Tiyatrosu’nda Kayseri ve merkezi olan Kayseri’de yapılan iş esna-
Kayserili’yi işleyen en önemli eser, Ser- sında söylenen pek çok mani ve türkü
vet-i Fünûn şair ve yazarlarından Hüse- bulunmaktadır. Özellikle Tomarza, Pı-
yin Suat Yalçın’ın (1867-1942) Kayseri narbaşı ve Sarız ilçelerinde bozlak ve
Gülleri (1920) isimli oyunudur. Eserin uzun hava gibi farklı türkülere de rastla-
Kayseri Gülleri kitap kapağı konusu büyük ölçüde Gelenekli Türk nır. Özellikle Ahmet Gazi Ayhan, derle-