Page 83 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[554] 74 / EDE KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

Kayseri’de söylenen efsaneleri iki grupta seri ile ilgilidir. Hikâyede Kayseri,
toplamak mümkündür. Bölgede anlatı- Kerem’in Aslı ile ikinci veya üçüncü kez
lan efsanelerin neredeyse tamamı, mekân buluştuğu, hatta bazı varyantlarda
ve insan merkezlidir. “Abdi Dede”, “Ab- Aslı’nın dizine yatarak 32 dişini çektirdi-
dullah Keramettin”, “Abdül İlyas”, “Ali ği yer olarak anlatılır. Bazı rivayetlere
Dede”, “Avcı Hamza Baba”, “Ayrı Dede”, göre ise Aslı’nın babası olan keşiş, Kay-
“Bakdur Dede”, “Cemil Baba*”, “Dede seri eşrafının ısrarlarıyla kızını Kerem’e
Sultan”, “Dev Ali”, “Ebce Sultan”, “Gani vermeye razı olur. Ancak Aslı’ya düğme-
Şeyh”, “Hacı Hasan Efendi”, “Halil De- leri çözüldükçe yeniden iliklenen bir kaf-
de”, “Himmet Dede”, “Kara Şeyh”, “Ka- tan giydirir ve Kerem, bu duruma daya-
racabey”, “Koyun Baba”, “Mirati Dede”, namayarak yanıp kül olur. Ardından da
“Musa Şeyh”, “Pir Ahmet”, “Sakar De- Aslı yanarak Kerem’in küllerine karışır.
de”, “Sesli Dede”, “Seyit Gürler Baba”, Bu rivayete göre Kayseri sadece Kerem
“Şeyh Aslan”, “Şeyh Cemaleddin Baba”, ile Aslı’nın ikinci kez buluştuğu yer değil,
“Şeyh Kumalı”, “Şeyh Turesan”, “Şıh As- aynı zamanda kavuştuğu ve öldüğü yer-
lan Dede”, “Torun Hasan Dede”, “Yahya dir. Yine bir rivayete göre Kerem ile
Gazi”, “Yalnız Sultan” gibi adları köylere Aslı’nın külleri Erciyes Dağı’na dökül-
veya mevkilere verilen mahallî veliler ya- müştür ve küllerin döküldüğü yerde her
nında, Battal Gazi*, Melik Gazi*, Seyit yıl bir çift çiçek açar. Kayseri’de Talas’ın
Burhaneddin*, Zeynel Âbidin* gibi ülke Zincidere Köyü’nde eski bir Rum ma-
genelinde tanınan tarihî şahsiyetler etra- nastırındaki bir bahçe, Kerem’in Aslı’yı
fında çok sayıda efsane anlatılmaktadır. bulduğu yer olarak kabul edilmiş ve Has-
Bu tür efsanelerde ya bölgenin fethine bahçe olarak anılmıştır. Yine Dörtdükkâ-
katkıda bulunmuş gazi dervişlerin ve al- nönü semtinde bir han yıkıntısı, Kerem’in
perenlerin ölümlerinden sonra da bu Aslı’nın dizlerinde dişlerini çektirdiği yer
topraklara sahip çıkmaya devam ettikleri olarak gösterilmektedir. Kerem’in yandı-
anlatılmakta ya da adını köye, bölgeye ğı yer olarak da Sivas Kapısı’nda bir yer-
veya beldeye veren bir aile büyüğü, bir den söz edilmektedir. Eski halk şairleri
şeyh veya ulu kişi söz konusu edilmekte- buraya gelerek Kerem’in hatırasına şiir
dir. Sevda konulu bir efsanede Erciyes* söylerlermiş. Bir başka rivayete göre de
adı, Er ve Ciş Hatun adlı iki sevgilinin Kerem ile Aslı Orta Mahalle’de bir evde
hüsranla biten aşkıyla açıklanmaktadır. buluşurlarmış. Kayseri ve yöresinden
Kayseri’nin Erciyes’in eteklerinde bulu- derlenmiş masallar arasında yer alan Te-
nan yerleşim yerinin bugünkü ovaya ta- pegöz ve Güzel Ahmet masalları, kökü
şınması ise Battal Gazi ile Kayseri kralı- “Dede Korkut Hikâyeleri”ne kadar giden
nın kızının aşkına bağlanmaktadır. Ali kültürel bir zenginliği yansıtmaktadır.
Dağı* ve Hasan Dağı ise iki veli kardeşin Ayrıca masallarda görülen hayvan motif-
adına dayanmaktadır. leri, meslek çeşitliliği, doğruluk ve bece-
Aynı şekilde pınarlar, ulu ağaçlar, kayalık rinin sürekli ödüllendirilmesi, Şahmaran,
bölgeler ve mağaralarla ilgili pek çok ef- Hızır, evliya, dev, cin gibi varlıklar tahay-
sane tespit edilmiştir. Aşk konulu efsane- yül dünyasını ve idealize edilen değer ve
lerde ise iki genç sevgilinin ölümle biten ölçüleri ön plana çıkarmaktadır. Sözlü
aşkının diğer insanlara vermesi gereken kültürümüzün ikinci önemli alanı irtica-
insanlık dersi ve sevginin ölümsüzlüğü len, yani doğmaca şiir söyleme becerisi-
söz konusu edilmektedir. ne dayanan âşıklık geleneğidir. Yüzyılla-
Sözlü kültürümüzün en önemli aşk hikâ- ra göre Kayseri ve yöresinde yetişen belli
yelerinden biri olan Kerem ile Aslı pek başlı âşıklar ve bu gelenekten izler taşı-
çok yönüyle Kayseri’nin bir kültürel zen- yan eserler veren şairler şunlardır:
ginliğidir. Beyoğlu Kerem ile keşiş kızı XIV. yüzyılda: Akçakaya Köyü’nde do-
Aslı’nın aşkını anlatan hikâyenin çok ğan Somuncu Baba (Hamid-i Veli*).
önemli bazı motifleri ve epizotları Kay- XVI. yüzyılda: Bünyan İlçesi Koyun Ab-