Page 254 - kayseri-sehri

Dµ. MǺ±ÈÈ´¼ Kɳ´ | K±²³´µ¶ Ş´ºµ¶ (1830–1860)
yönünde emr gönderlmştr. Kayser’de Müslümanlar le gayrmüslmler arasında
546
herhang br husumetn olmadığı ve bu noktada, devletn poztf yaklaşımlarının etks
bulunmakta, her türlü mkânlardan gayrmüslmlern bell ölçülerde stfadesne zn
verldğ ler sürülmektedr. 547

Kayser’de yaşadığı süre çnde şehrdek Ermenler üzerne yaptığı gözlemler 1881
yılında aktaran seyyah Tozer; özellkle onların Türkçe konuşmalarına çok şaşırdığını
belrtmştr. Buna karşılık cvardak Ermen köylernde de Ermence konuşulduğu ler
sürmüştür. 1890 yılında Kayser’y zyaret eden Fransız seyyah Le Conte de Cholet,
548
şehrdek Müslm ve gayrmüslm halklar arasındak lşklere dar zlenmlern şu
şeklde aktarmaktadır: “Kayser şehrnn tcar hayatının neredeyse tamamını ellernde
bulunduran ve dolasıyla çok zengn olan Ermenler, Türk darecler le gayet y geçnmektey-
dler. Bunlar Müslümanlara, Katolk soydaşlarından galba daha yakındırlar. Şehrn Latn
Pskoposu Mgr. Bogos’a göre tüm bu sıkıntılar Katolk mezhebne geçen ırktaşlarını kıskanan
Ortodoks Ermenlern onlara zarar vermek çn ellernden gelen her şey yapmak stemesnden
kaynaklanmaktadır”.
Yne başka br seyyah da, “Msyonerlern en y dostları Türklerdr. Msyon çalışma-
sının gerçek düşmanları Hrstyanlardır.” sözüyle Türklern gayrmüslmlere karşı olan
y nyetl ve dostane yaklaşımlarını ortaya koymaktadır. 549

Gayrimüslimlerin Kendi Aralarındaki Çatışmalar
Kayser merkezde Ermen ve Rum olmak üzere k grup gayrmüslmn bulundu-
ğunu, bunlardan br kısmı Protestan mezhebne bağlı, dğerler Katolk ve dğer mez-
heplern salkler olduğu arşv kayıtlarından anlaşılmaktadır. Halyle farklı mezhebe
mensup guruplar arasında az da olsa mezhebî htlaËar yaşanmaktaydı. Bu hususta
arşv belgelerne yansıyan bazı htlaËarın tespt edlmektedr. 1850 yılında Kayser’de
gayrmüslmlere at br maşatlıktan (mezarlık) taş çıkaran Rumlar, mezarlığın çnde esk
br bna bulmuşlardır. Ermen kocabaşları bnayı sahplenerek esk yapının kendlerne
at olduğunu, bundan dolayı yapıya dokunmamalarını stemşlerdr. Bu durum Rum
ve Ermen cemaatler arasında tartışma konusu olmuş ve konu Ankara Valsne oradan
da Harcye Nezaretne kadar letlmştr. Bunun üzerne 25 Ağustos 1850 tarhnde
550
Ankara Valsne gönderlen şukkada; Kayser’dek Delkltaş mevknde Rumlara at

546 BOA. HR. MKT 33/62. [23 Cemazeylahr 1266/6 Mayıs 1850].
547 Ünal, 472.
548 Eravşar, Seyahatnamelerde Kayser, 161.
549 Ramazan Adıbell, “19–20. YY. Kayser ve Cvarında Hrstyan Gruplar Arasındak İlşkler”, IV. Kayser
ve Yöres Tarh Sempozyumu Bldrler, Ercyes Ünverstes Kaytam Yayını No: 6, Kayser 2003, 12–13
550 BOA. A. MKT. UM 30/86. [2 Zlkade 1266/9 Eylül 1850].

254