Page 290 - kayseri-sehri

Dµ. MǺ±ÈÈ´¼ Kɳ´ | K±²³´µ¶ Ş´ºµ¶ (1830–1860)
1847 yılına mahsuben Kayser htsâb ve sar rüsumatının Mehmed Ağa’nın trazı le
feshedldğne ve tahsl gereken rüsumatın, Ömer Bey tarafından toplanmasına dar
mutasarrıfa kame gönderldğ anlaşılmaktadır. 1862 yılında Kayser Kaymakamı’nın
92
Bozok Kaymakamı’na yazdığı tahrratta, Kayserl olup da Bozok’ta kâmet eden tüccar-
lardan çfte verg alınmamasını talep etmştr. 93

Kayseri Emlâk ve Arazi Vergileri
Kayser mahallernden Cam– Kebr Mahalles saknlernden Zllelzâde Dersâm
Seyyd el–Hac Mehmed Efend’nn 1839 yılında Dvan–ı Hümayun’a gönderdğ arzu-
halde; adı geçen mahalleye at verglere 1.500 kuruş zam yapıldığı ve hane başına göre
verglern taksîm edldğ belrtlmektedr. Mahallede sakn Müslm ve reayadan bazıları
emlâk ve arazler olmadığı halde vergye tab tutulmuşlardır. Bu tür verg usulü halkı
mağdur etmştr. Arzuhalde, zyadece verg tarh ve tevz olunmamak babında “emr–
şerf” çıkarılması talep edlmştr. Bunun üzerne Cerde Nazırı Mehmed Sad görevlen-
drlmş ve Kayser Kazası’nda mevcut İslam ve reayanın emlak ve arazler yenden tespt
edlerek kayıt altına alınmıştır. Böylece, örf ve şer‘î vergler kanun ve nzama uygun br
şeklde halktan tahsl edlmeye başlanmıştır. Yapılan bu yen düzenlemeyle Kayser halkı
haksız yere alınan vergden kurtulmuştur. 1850 yılında Kayser’y zyaret eden seyyah
94
A. D. Mordtmann, Kayser grşte Emlak köyü saknler tarafından msafr edldğn ve
40–50 hanelk olan köyün 1849–1850 yıllarında yoğun yağış ve sel felaketnden dolayı
vergden muaf tutulduklarını ler sürmüştür. 95

Cehri Kantariyesi Rüsumunun Tenzili Talebi
Mültezmlern verg toplama şnde zaman zaman halktan usulsüz yere verg topla-
dıkları tespt edlmştr. 1850 yılında Kayser ahalsnn Ankara valsne yaptığı şkâyette
şu hususlara yer verlmştr: Daha önce cehr vergsnn kaldırılmasına rağmen, mahsul
vaktnde cehr vergsn almayan mültezm, fyatlar yükseldkten sonra halktan bu ver-
gy tahsl etmeye kalkışmıştır. Gerek verg oranın yüksek olması ve gerek de halkın bu
vergler ödeyecek madd güçlernn olmaması, Kayser halkını mağdur duruma düşür-
müştür. Bunun üzerne Ankara Vals göndermş olduğu şukkada, Kayser mutasarrı-
fından vergnn tenzln stemştr. 23 Eylül 1851’de Kayser Mültezm Mr Ahmed ve
96
Sarraf Yorg’nn verdğ arzuhalde; Kayser halkının cehr kantarye ve karasığır vergs

92 BOA. A. MKT. 102/47. [11 Şaban 1263/25 Kasım 1847].
93 BOA. A. MKT. MHM. 239/81. [5 Rabulevvel 1279/31 Ağustos 1862].
94 BOA. MŞH. ŞSC. d. 6016, 14/25. [11 Rabulahr 1254/4 Temmuz 1838].
95 Eravşar, Seyahatnamelerde Kayser, 130.
96 BOA. A. MKT. UM. 28/24. [19 Şevval 1266/28 Ağustos 1850].

290