Page 129 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kayseri’de Ticaret ve Sanayi
Cumhuriyet Dönemi’nde, Vali ve Belediye Başkanı Nazmi Toker zamanında (1932-
1936), Tol Çarşı, yıkılma endişesi ile bir süre kapatılmış ve bilahare yıkılmış (1935-1936).
Günümüzde yapılmış vaziyette. Bu arada, bazı sokakların (Kazancılar vs.) üstü açılmış;
sağlam olanlara (Katrancılar vs.) dokunulmamış. O nedenle, “Nazmi Toker, sokakların
üstünü tamamen açtırttı!” sözü doğru değildir. Bir de, yine Nazmi Toker için söylenen;
“bastonunu dokunduğu yer yıktırlırdı!” yakıştırması da yanlış. Unutmayalım, Nazmi
Toker, aynı zamanda belediye başkanı olduğundan, ilk imar planını yaptırtmış. İsmi
de “Çaylak Planı”. Plan müellifi de hemşerimiz “İmar Mühendisi” Burhanettin Çaylak.
Muhtemelen, Toker zamanında yıkılan ya da yıktırtılan yerler, planın öngörüsü doğ-
rultusunda yapılmıştır.
Tabii, Kapalı Çarşı, deyince Vezir Hanı, Gön Hanı ve Kapan Hanı’ndan (Pamuk Hanı)
söz etmek gerekir. İlk ikisi, farklı zamanlarda yapılmakla birlikte bir birinin tamam-
layıcısı. Piri Mehmet Paşa’nın yaptırttığı (1521) Gön Hanı (Piri Paşa Hanı), Sadrazam
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından, “müceddeden inşa kılınan” (1723) Vezir
Hanı arasında geçiş vazifesi görür. Ama boş ve metruk durumda. Vezir Hanı ise, restore
edilmek üzere boşaltıldı (2015).
Önemli bir kısmı çeşitli “vakıflara”, diğer kısmı “Müslüm” ve “Gayrı Müslim” tebaya
ait olan işyerleri zaman içerisinde özel mülkiyete dönüşmüş. Araştırmacı Cömert, “vergi
kayıtlarından” yararlanarak, günümüz alfabesi ile birebir yayınladığı “19. Yüzyılda Kay-
seri” isimli çalışmasında, Kapalı Çarşı da dahil, Kayseri’de bulunan işyerlerinin sahip-
lerini ve müstecirlerini, çarşı çarşı, sokak sokak vermekte. Aynı eser de, yine Kayseri
merkezde yerleşik ahalinin mahalle mahalle, sokak sokak isimleri var. Araştırmacılar
için yol gösterici bir kaynak. Özellikle uzmanlar, bundan hareketle orijinal kaynaklara
yönelebilir.

Tarihçi Mehmet Çayırdağ; Kapan Hanı’ın (Pamuk, Penbe), Bedesten’den daha önce,
Kayseri Valisi Samağarlı Moğol Bey’i Hızır Bey’in, Hacı İbrahim ile evlenen kızı Şah
Hatun tarafından yaptırıldığını bize bildirmekte ise de, tarih olarak bir not düşmemiş.
Muhtemelen, 13. yy’ın sonları. Bazı kaynaklar da yapım tarihi olarak 15.yy verilmekte.
Bir de günümüzde, “kelle ve tavacı” olarak kullanılan bitişik yapıların, Han ile bir ilgisi
var mı? En azından ben bilmiyorum.
1982’de Kapalı Çarşı’da başlayan onarım sürecinin uzun sürmesinden dolayı dükkan-
ların eski sahipleri çarşıya dönmemişler. Bundan dolayı çarşı, esnaf ve müşteri profili
açısından “kimlik” değiştirdi. 1987-91 yıllarında çarşı bütünüyle ele alınarak Osmanlı
Mimarisi tarzında restorasyon tamamlandı, bugünkü halini aldı. Restorasyon yüklenicisi
de hemşerimiz Enver Durmaz’dı.

129