Page 179 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kayseri’de Ticaret ve Sanayi
hakimiyetini elinde tutan ve zanaatla uğraşanları kendilerine bağlayan simsarlara vb.
unsurlara dayanır. Diğer örnek ise Almanya’da karşımıza çıkan ve aristokrasiye dahil
olduğu halde ‘şu pamuk tarlasında adam çalıştırmakla yetinmeyelim, yanına da bir tane
çırçır atölyesi açalım, fabrika kuralım’ diyerek burjuvalaşmaya başlayan Junkerler’dir.”

Bunlara;“…1871-1918 arasındaki dönemde Alman imparatorluğuna (imparator Otto
Von Bismarck da bir Junker) ve 1919-1933 arasında kurulan Weimar Cumhuriyeti’ne siyasi
ve politik özünü veren belirleyici oluşum da diyebiliriz. Kısaca dünya üzerinde Alman-
ya’yı diğer devletlerden ayrı kılan, otoriter, askeri, üstten devrimci özelliğini kazandıran
grup”, Junkerler (Ekşi Sözlük). İsmini buradan alan Junker, bu gün ısı kazanları, şofben
vs. gibi ürünler üretmekte.
Bu kısa, ansiklopedik bilgiden sonra, dönelim Hava İkmal’e: Fabrika 6 Ekim 1926’da
Hariciye Vekili Tevfik Rüştü (Aras) Bey, Milli Müdafaa Vekili Recep (Peker) Bey, TOMTAS
İdare Meclisi Başkanı Refik (Koraltan) Bey ve Kayseri Belediye Reisi İbrahim Safa Bey
tarafından açılmış; böylece şehirde ilk büyük sanayi tesisi üretime geçmişti. “…50’si Türk
120’si Alman Toplam 170 kişilik bir personel mevcuttu”, kuruluşta. “Kuruluştan itibaren
ilk müdür Sachsenberg idi. Yönetici kadro ise: Dip. İng. Repird İşletme Müdürü, Müh.
Nuri Bey Motor-Atölye Şefi, Verbick Motor-Atölye Baş Ustası, Wehner Kaborta Atölye
Baş Ustası, Sehowbel Dizel Baş Ustası, Hicta Tesviye Baş Ustası. Fabrikanın Bölümleri:
Tamamen çelik konstrüksiyon, 11 hangarın ilk altısı, fabrikanın açılış safhasında, toplam;
170 kişilik bir ekibin yoğun bir çalışmasıyla tamamlanmış ve inşa ve tesis ve teçhizat
yapımı ileriki dönemlerde de devam etmiştir.” Vs. vs.

“Halkın yoğun ilgi gösterdiği açılışta vatandaşlar ‘Çorakçılar’ mevkiinde, kuyruk-
ları ay yıldızlı şekilde boyanmış uçakların yaptığı gösteri uçuşlarını ilgi ve coşkuyla
izlemişler”. “Fabrikada çalışan yerli personelin eğitimine de önem verilmiş. TOMTAŞ,
Junker’in Dessau’da ki, ana fabrikasına teknisyenler göndererek eğitim almalarını
planlamış. İlk grup on sekiz teknisyenden oluşuyordu”. Bunu da Bergmanların oğlu
İbrahim Karamehmet’in, annesinin ölümü üzerine Hürriyet Gazetesi’ne verdiği beya-
nattan öğreniyoruz (20.12.2015).

İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar yabancı lisans ile çeşitli tip ve marka uçak imal
edildi. Savaş sonrasında başlayan iki kutuplu dünya düzeninde ABD’nin yanında yer alan
Türkiye, Marshall yardımının getirdiği rahatlık içerisinde uçak üretimiyle uğraşmaktan
vazgeçmek durumunda kaldı. Kim bilir elki de vazgeçirtildi.
Fabrikanın Kayseri’de kurulmasında, etrafı dağlarla çevrili bir ovadaki şehrin stratejik
konumunun ve havacılık için 1. derecede önemli olan, şehrin güney kesimindeki geniş
ve düz bir alanın varlığı önemli birer etken olmuş. 1950 yılından itibaren Tayyare Fab-
rikası’nın adı kaldırılarak Hava ikmal Merkezine dönüştürüldü. Tesis, Hava Kuvvetleri

179