Page 25 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kayseri’de Ticaret ve Sanayi
Ka(â)rum/V(W)abartum
“Sümerliler tarafından MÖ 3200 yıllarında keşfedilen ve Sümerliler’den sonra
diğer Eski Mezopotamya; Huriler, Hititler ve Urartular gibi Eski Anadolu kavimlerinin
kullandıkları çivi yazısı, keşfinden en az bin yıl sonra Anadolu’da kullanılmaya başlan-
mıştır. Eski Anadolu tarihindeki bu çok önemli gelişme, MÖ 2 bin yılın ortalarından
itibaren Anadolu’ya gelmeye başlayan Asurlu tüccarlar vasıtasıyla gerçekleşmişti. İlk
ülkelerarası ticaretin temsilcileri olan tüccarlar, çoğu Güneydoğu ve Orta Anadolu’da
bulunan 40 kadar şehirde, tabletlere kârum ve wabartum olarak bahsedilen ticaret
kolonileri kurmuşlardı. Kolonilerin yönetim merkezinin Kültepe-Kaniş’teki kârum
olduğu anlaşılmaktadır.

Akadça’da “liman” anlamına gelen kârum Anadolu’da “ticaret merkezi, pazar yeri”
karşılığında kullanılmıştır. Kârumlar krallık merkezlerinde veya büyük şehirlerde
kurulmuştur. Wabartumların kârumlara göre daha küçük çaptaki ticaret kolonileri
oldukları anlaşılmaktadır. Akadça “misafir” anlamındaki wabrum/ubrum kelimesinden
üretildiği dikkate alınırsa, wabartumlar, “Tüccarların konakladıkları, yük hayvanlarının
dinlendirildiği ve kervan yüklerinin depolandığı, her çeşit kervansaray olarak tanım-
layabileceğimiz bir yapının da bulunduğu ticarî istasyonlardı.” diyor Prof. Dr. Cahit
Günbattı, “Kültepe-Kaniş Anadolu’da İlk Yazı, İlk Belgeler” isimli eserinde. Bundan
başka Hattuşaş, Alişar, Acemhöyük, Karahöyük gibi yerleşimlerin de aralarında olduğu
dokuz yerde daha kârumun olduğunu bildiriyor çalışmalar.

“Kaniş Krallığı’nın merkezi ve Anadolu’daki Asur Ticaret Koloniler sisteminin baş-
kenti olan Kültepe’nin eski adı Kaniş’tir. Erciyes’in eteğinde Sivas’tan gelen doğu-batı,
Malatya’dan geçen güneydoğu-batı ve güneyden kuzeye ulaşan tarihi ve doğal anayolların
birleştiği noktada yer alır. Kayseri tarihinin 6 bin yıl (Kulakoğlu 4 bin yıl diyor. k.d.) önceye
dayandıran belgelerin gün yüzüne çıkarıldığı Kültepe, Hititler’in Anadolu’da kurduğu
ilk kentin kalıntısı olan höyük ve çevresinde onu saran Karum’dan meydana gelir. (…)
Bu döneme ait çivi yazısı ile Hititli yerliler arasındaki ticari ilişkilere ait bilgilerin yer
aldığı yazılı tabletler bulunmuştur. (…) Anadolu’daki ilk yazılı tabletlere, dünyanın ilk
organize ticaret merkezi olan Kültepe’de rastlanmıştır.” (Prof. Dr. Beyhan Asma, Gasteray)
Kültepe Höyüğü’nde yapılan kazılardan burada yaşayanların, bronz, bakır, kurşun,
altın, gümüş gibi madenleri kullandığını; siparişin miktarını, gönderileceği günü, öde-
menin vadesini, vs. belirten “ticari mektuplar” yazdıklarını; taş temeller üzerine kerpiç
ve tuğladan evler inşa ettiklerini; bölge sakinlerinin çömlekçilik, madencilik, çiftçilik
ve çobanlık yaptıklarını öğrenmekteyiz.

25