Page 147 - Kültepe Kaniş

Din ve İnanç
Din ve Inanç

Kültepe metinlerinde Eski Anadolu halkının din ve inançlarıyla ilgili yeterli bilgi
yoktur. Çünkü mitolojik metinler, ilahiler, tanrı (ilum) ve tanrıçalar için yapılan ritüel-
ler gibi din ve inanç konusunda doğrudan bilgi edinilen kaynaklardan yoksunuz. Hitit
öncesi devirden, en önemlisi Hattuşa-Yazılıkaya’da bulunan Hitit tanrılarının tasvir
105
edildiği kaya anıtlarının benzeri kalıntılara da rastlanmamıştır.
Mezar (qubũrum) tipleri, ölü gömme adetleri, kurban edilen hayvanlar ve mezar-
lara konulan ölü hediyeleri hakkında arkeologların yaptıkları çalışmalardan din tarihi
açısından önemli bilgiler edinilmiştir.
Kaniş kārum’unda ölüler avlu veya odaların tabanları altına küplere, taştan sanduka-
lara veya açılan çukurlara dorsal (uzatılmış) veya hoker (dizler karına çekilmiş, oturur)
durumda gömülmüştür. Acemhöyük, Boğazköy-Osmankayası ve Ayaş-Ilıca gibi birçok
106
yerde ölülerin yakılarak gömüldükleri görülmüştür. Metinlerden Hitit krallarının da
yakıldığını biliyoruz.
Mezarlara konulan ölü hediyeleri insanların en eski devirlerden beri ölümden
sonra hayatın devam ettiği inancını taşıdıklarını göstermektedir. Ölü hediyelerinin en
güzel örnekleri Alacahöyük mezarlarında bulunmuştur. Şimdiye kadar hiçbir yerde
benzerlerine rastlanmayan bronzdan güneş kurslarının dinî semboller, boğa ve geyik
heykellerinin ise, Koloni ve Hititler devrinde önemli bir yer tutan boğa ve geyik kült-
leriyle ilgili oldukları anlaşılmıştır (Res. 16, 17). Bu mezarlarda ölülere hayvan kurban
edildiğinin açık kanıtları bulunmaktadır.
Bildiğimiz kadarıyla tanrılara hayvan kurban edilmesiyle ilgili Kültepe’den sadece
tek belge ele geçmiştir. Yerli bir kimsenin adının geçtiği bu metinde, “bir koyunu Tanrı
Aşşur’a, bir koyunu Tanrı Bēlum’a, bir koyunu (ise) bizim tanrımıza kurban ettik.”
107
denilmektedir.

105 Boğazköy’den yaklaşık 3 km. uzaklıkta bulunan Yazılıkaya açık hava tapınağında, kayaların oluşturduğu
doğal iki bölmede (A ve B odaları) Hitit ülkesinin önemli tanrı ve tanrıçalarının kabartmaları
bulunmaktadır.
106 T. Özgüç 1950, s. 56, 58.
107 KTB 13: 1 UDU a-na A-šùr 1 UDU a-na Be-lim 1 UDU a-na i-li-ni ni-na-qí (J. Lewy 1929, s. 35).
6
3
5
4
147