Page 63 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1014] 54 / HAL KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

dır. Bu uygulamada amaç nazarı bu nes- değildir. Kayseri’de ilk dişini çıkaran ço-
nelerin üzerine çekmektir. Bebek ve kü- cuk için “diş hediği kaynatma” töreninde
çük çocuklara “Maşaallah”, nazar bon- de çocuğun başından benzeri bir saçı sa-
cuğu, iğde dalı parçası veya muska tak- çılır.
mak da oldukça yaygın uygulamalardan- Söz ve Nişan Törenlerinde Kahve İk-
dır. Ayrıca üzerinde çörekotu taşınma- ramı: Kayseri ve çevresinde iki gencin
sıyla nazarın zararlı etkisinden korunula- hayatlarını birleştirmesinin ilk adımı söz
cağına inanılmaktadır. kesilmesidir. Söz kesilmesi iki aile arasın-
Ölümle İlgili İnanışlar: İnsan hayatın- da yapılır ve söz kesilmesinden daha
daki son geçiş dönemi ölümdür. Bu geçiş sonraki bir tarihte nişan töreni düzenle-
döneminde de halk arasında uygulanmış nerek iki gencin evlenecekleri ilan edilir.
ve hâlen uygulanmakta olan bir takım i- Her iki törende de misafirlere kahve ve
nanışlar mevcuttur: Öleceği anlaşılan ki- tatlı ikramı yapıldığı görülmektedir. İk-
şinin alnı ve yanakları terlerse, gözlerin- ramlardan kahveyi hazırlayan kişinin
den yaş akarsa ve burun delikleri geniş- “başı bütün” olmasına yani anne-
lerse Allah’ın bu kişiye rahmet ettiğine i- babasının sağ olmasına veya ilk eşiyle
nanılır. Ölecek kişinin horlaması, yüzü- hayatını devam ettiriyor olmasına dikkat
nün renginin çok solması ve ağzının ke- edilir. Bu, nişanlanan çiftin hayat boyu
narlarının köpürmesi ise Allah’ın azabına sağlıklı ve huzurlu olmaları için benzeti-
işaret ettiğine inanılır. Ölecek kişinin can lerek yapılan bir uygulamadır.
çekişmesinin uzaması durumunda başın- Yatır Ziyaretleri: Kayseri’de ziyaret e-
da Kur’an-ı Kerim okunur, bazı yerlerde dilen mekânlara gitmek için belli bir tak-
gömleği yırtılır. Ölen kişinin gözleri, öl- vim yoktur, bunun yerine ihtiyaç sahiple-
düğünde vücudundan çıkan ruhunu izle- ri yatır/ziyaretlere giderek burada dua
diği düşüncesiyle kapatılır. Daha eski ettikten sonra ihtiyaçlarının giderilmesi
dönemlerde genç ölenleri defnetmeye için de Allah’a dua ederler. En bilinen
giderken söğüt dalı taşındığı ve bu dalla- ziyaret yeri Seyyid Burhaneddin Hazret-
rın mezarın ayak ve baş kısımlarına dikil- leri’nin türbesidir. Buraya gelen ihtiyaç
diği, hatta bu dalların üzerine ölen kişi- sahipleri isteklerinin yerine gelmesi du-
nin canı için elma takıldığı da ifade edil- rumunda adadıkları dağıtılacak şeker ve-
mektedir. Elmalar törene katılanlar tara- ya para gibi maddeleri buraya ziyarete
fından yenilir. Gömme işlemi gerçekleş- gelen kişilere dağıtırlar veya vakfa bağış-
tirilirken de mezar başında bulunanların larlar. Sünnet olacak çocuklara da türbe
hepsi yakınlıklarına göre sırayla mezara ziyaret ettirilir ve burada dua edilir. Tür-
kürekle toprak atar. Bu işlem yapılırken be özellikle Cuma günleri kadınlar tara-
küreğin elden ele verilmesi uygun görül- fında ziyaret edilmektedir.
mez. Bunun ölümün elden ele geçmeme- Kaynakça: Betül Aydoğdu, Fahri Bilge’nin
si ile ilgili benzetme yollu bir önlem ol- Kayseri Yöresi Türk Halk Bilimi Çalışmaları,
EÜSBE Yüksek Lisans Tezi, (Dan.: İsmail Gör-
duğu ifade edilmiştir. kem), Kayseri 2005; Pertev Naili Boratav, Türk
Saçı: Yaygın anlamıyla gelinin başından Halkbilimi II 100 Soruda Türk Folkloru (İna-
saçılan çiçek, arpa, darı, bozuk para gibi nışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar), İstanbul
maddelerdir. Bu gelenekte, kız baba evin- 1997; Sedat Veyis Örnek, Türk Halkbilimi, An-
den çıkarılıp yeni evine getirildiğinde ev- kara 2000; Yaşar Kalafat, “Kayseri Örnekleri
ile Halk İnaçlarımızda ‘Korunma’ ve ‘Kurtulma’
lenen çiftin başından darı, şeker, buğday, Yöntemleri”, Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat
bozuk para atıldığı görülmektedir. Çiftin, ve Edebiyat Bilgi Şöleni (12-13 Nisan 2001)
ileride bereket ve bolluk içerisinde yaşa- Bildiriler, (hzl. Mustafa Argunşah, İsmail Gör-
maları iyi dileğiyle bağlantılı olan bir kem, Hülya Argunşah, Atabey Kılıç), C I, Kayse-
âdettir. Ayrıca gelinin başından saçılan ri 2001, s. 397-399; Ahmet Kaldırımcı, Yahya-
para harcanmaz ve bereket getireceği i- lı Çevresi Halk İnanışlarının Dinler Tarihi
Açısından Değerlendirilmesi , EÜSBE Yüksek
nanışıyla cüzdanda taşınır. Saçı geleneği- Lisans tezi, (Dan.: Harun Güngör), Kayseri
ni sadece düğünle sınırlandırmak doğru 1998; Mustafa Özbek, Yeşilhisar ve Çevresi