Page 157 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 4

[1590] 148 / KAY KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

Kaynakça: Ali Aktan, “Osmanlı Belgelerine oldu. Bu protesto mitinglerinden biri de
Göre Kayseride’ki Gayrimüslim Tebeanın 22 Kasım 1925 tarihinde Kayseri’de
Durumu”, KYTSB , s. 7-33; Mehmet Ersan, yapıldı. Nakşibendi Şeyhi Mekkeli
3
Selçuklular Zamanında Anadolu’da Ermeni- Ahmed Hamdi Hoca ve dört sarıklı arka-
ler, TTK Yayını, Ankara 2007; Mustafa Ekincik- daşının yönlendirmesiyle yapılan yürü-
li, Türk Ortodoksları, Siyasal Kitabevi, Ankara
1998; Salih Özkan, Kayseri’de Türk Ortodoks yüşten sonra 300 sarıklı tutuklandı. Bu
Kilise Kongresinin Toplanması ve Anadolu’- tepkiler resmî makamlarca “irtica isyanı”
da Türk Ortodoksluk Sadası Gazetesi, Erciyes olarak değerlendirildi. Bunun üzerine
Üniversitesi Yayını, Kayseri 2003; Doğan Ankara İstiklal Mahkemesi üyeleri Şapka
Yörük, “H. 1259 / M. 1843 Tarihli Cizye Defter- Kanunu'na karşı oluşan tepkilere karşı
lerine Göre Kayseri’de Rumlar ve Ermeniler”, bir gözdağı vermek ve ilgili dava dosyala-
Turkish Studie, Ankara 2013, C. 8-11, s. 439- rını yerinde incelemek amacıyla geziye
466; Ramazan Tosun, Ermeni Meselesi Çer- çıktı. Mahkeme “Şapka Kanunu”yla ilgili
çevesinde Kayseri’de Ermeni Olayları, Erci- ilk yargılamasını 25 Kasım 1925 tarihinde
yes Üniversitesi Yayını, Kayseri 1997; Türk Rum
Nüfus Mübadelesi ve Kayseri’deki Rumlar, Kayseri’de yaptı. Mahkeme, Mekkeli
Tolunay Yayıncılık, Niğde 1998; Gülnihâl Boz- Hacı Ahmed Hamdi, Eytam müdürü iken
kurt, Alman-İngiliz Belgelerinin ve Siyasî şapka giymek istemediği için istifa ettiği
Gelişmelerin Işığı Altında Gayr-i Müslim iddia edilen Hacı Abdullah ve üç arkada-
Osmanlı Vatandaşlarının Hukukî Durumu şının mahkemesine Ankara'da devam
(1839-1914), TTK Yayını, Ankara 1996; Bilal edilmesine karar verdi. Ankara’da ise
Eryılmaz, Osmanlı Devletinde Gayrimüslim Ahmet Hamdi, Hacı Abdullah ve üç arka-
Tebaanın Yönetimi, Risale Basın-Yayın Ltd., daşının idamına karar verildi.
İstanbul 1996.
ALİ AKTAN Kaynakça: BCA (Başbakanlık Cumhuriyet Arşi-
vi) Fon Kodu: 030.18.1.01, Yer No: 16.71.4;
KAYSERİ’DE ŞAPKA KANUNUNA Ankara İstiklâl Mahkemesi Zabıtları-1926,
MUHALEFET Ahmed Nedim, İşaret Yayınları, İstanbul 1993, s.
347-348; http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/
Mustafa Kemal’in 27 Ağustos 1925 tari- Kanunlar.aspx
hinde şapka üzerine Kastamonu’da yap- YAYIN KURULU
tığı ünlü konuşmanın hemen sonrasında
Bakanlar Kurulu Kararı ile önce devlet KAYSERİLİ
memurlarına şapka giyme mecburiyeti Haftalık mizahi gazete. 1954 yılında çık-
getirildi, daha sonra da Konya Milletve- mıştır. İlk sayıdan sonra yayını kesilmiş-
kili Refik (Koraltan) Bey ve arkadaşları tir. Sahibi ve müdürü Mehmet Olgun-
şapka giyilmesiyle ilgili kanun teklifini baş’tır.
Meclise sundu (16 Ekim 1925). Teklif, 25 Kaynakça: Önder, KBT, s. 85.
Şapka Kanunu’na Meclis’te Ekim’de Mecliste görüşülmeye başlandı SELMA GÜNAYDIN
tek muhalif Bursa Milletvekili ve bir ay sonra da kabul edildi (25 Kasım
Nureddin Paşa (Sakallı)
1925). 671 sayılı bu Kanun, “Türkiye KAYSERİLİ MEHMED TEVFİK EFENDİ
Büyük Millet Meclisi azaları ile idare-i Mutasavvıf (Kayseri, Yeşilhisar / Keşlik
umumiye ve hususiye ve mahalliyeye ve Köyü, ? – İstanbul 1927). Babası Kayserili
bilumum müessesata mensup memurîn Hasan Efendi’dir. Aile Kayseri’de
ve müstahdemîn, Türk milletinin iktisa oturmakla birlikte Hasan Efendi
etmiş olduğu şapkayı giymek mecburiye- İstanbul’da çalışmaktaydı. Bu sebeple
tindedir. Türkiye halkının da umumi ser- kardeşi İbrahim Ethem ile birlikte
puşu şapka olup buna münafi bir itiyadın İstanbul’a gitti. İstanbul’da babasının
devamını hükûmet meneder.” hükmünü yanındayken tasavvufî çevrelerle tanıştı.
içermekteydi. Bu süre içinde Mecliste tek Halvetiyye-i Şabaniyye şeyhi ve “Fatih
muhalif Bursa Milletvekili Nureddin Türbedarı” namıyla tanınan Ahmed
Paşa (Sakallı) idi. Paşa'nın kanuna yaptığı Amiş Efendi ( 1807-1920)’nin
muhalefet Mecliste sert tartışmalara sohbetlerine katıldı. Bu ortamda
sebep oldu. Aynı zamanda memleketin memleketine nisbetle “Kayserili”
birçok şehrinde Şapka Kanunu aleyhine lakabıyla tanındı. Ahmed Amiş Efendi,
Kayserili Mehmed Tevfik
Efendi (A. Kucur Arşivi) protestolara ve halk yürüyüşlerine neden ölümünden sonra yerine başhalifesi olan