Page 131 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[602] 122 / EKO KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

lar ile dolu olduğundan söz etmektedir. Sicili’ndeki belgelerin çoğunu, alım-sa-
Bu asırda Kayseri’de canlı bir üretim ve tım ile ilgili olanlar kapsamaktadır. Bel-
ticaret faaliyeti mevcut olup, Kayseri’nin gelerden anlaşıldığı kadarıyla gayrimüs-
çarşı ve pazarlarından 63.000 akçeye limlerin, gerek Müslümanlarla gerekse
yakın gelir elde edilmekteydi. Kapan kendi aralarında alım-satım işleri olduk-
Hanı’nın yıllık geliri 38.000 akçe tutar- ça yoğundu.
ken boyahaneden elde edilen gelir XVIII. asırda Osmanlı Devleti, hem top-
45.000 akçe idi. rak kaybetmiş hem de ekonomisi bozul-
Kayseri esnafı bu dönemde de “Ahilik*” muştu. Devletin azalan gelirlerine paralel
kültürü doğrultusunda “şeyh”, “yiğitbaşı” olarak, merkezî otorite zayıfladı ve ticarî
ve “kethüda” gibi temsilcileri vasıtasıyla hayatta dengesizlikler ortaya çıktı. Bu
üretim ve satış faaliyetlerini sürdürdüler. asırda Kayseri, devletin içinde bulundu-
Çarşı ve pazarların denetimi kadıların ğu bu buhranlı dönemden çok etkilendi.
denetimi altında bulunurdu. Kadının en Devletin idari gücünün zayıflamasıyla
yakın yardımcısı olan muhtesip ise şehrin birlikte, şehir ayan ve eşrafının gücü ve
ihtisab rüsumu (bir çeşit vergi) için gö- nüfuzu arttı. 1710’da Kayseri ayanların-
revlendirildi. Kayseri çarşı ve pazarında- dan Seyyid İsak’ın mutasarrıf naibliğine
ki fiyatların belirlenmesinde narh uygula- atanması, ayan ve eşraf nüfuzunun Ana-
ması yapıldı. dolu’da ilk defa Kayseri’de resmî bir va-
Kayseri’de bulunan Güherçile* İmalatha- zife hâlini alması anlamına geliyordu.
nesi bu dönemin ve sonraki dönemlerin Ekonomik güce sahip bu kişiye bir de
önemli tesislerinden biriydi. 1629’da idari gücün verilmesi, halkta korku ve
Kayseri, Konya, Niğde sancaklarındaki endişe yarattı. Bu tarihten itibaren nüfuz-
güherçile imalathanelerinde toplam bin lu ailelerin halk üzerinde tahakküm dö-
kantar barut üretilmekteydi. Kayseri’de nemleri de başlamış oldu. Devletin otori-
üretilen güherçilenin bir kısmı şehirde te boşluğu aynı zamanda, şehirde ve çev-
işlenip barut yapılırken, bir kısmı da İs- re köylerde birçok başıboş eşkıyanın (eş-
tanbul’a gönderilirdi. kiyalık*) türemesine de sebep oldu. Bu
Kayseri’de bulunan mum sanayiinde za- şaki hareketleri Kayseri’nin zirai ve ticarî
man zaman bazı sıkıntılarla karşılaşıldı. hayatına çok zarar verdi.
Özellikle mum yapımında ihtiyaç duyu- Bu asırda Kozan Dağı’ndan getirilen ba-
lan yağ tedarikinde sıkıntılar çekildi. Me- kır, Kayseri’deki mahzenlerde toplanır;
sela, Nisan 1652 tarihli bir fermana göre, devlete ait olan kısmı ise masrafı Kayseri
Kayseri’de kasapların yağı yüksek fiyatla cizyesi malından karşılanmak üzere İs-
başka diyarlara satmamaları hususunda tanbul’a gönderilirdi. Bunların dışında
yasaklamaya gidildi. Buna benzer durum şehirde tutkal da üretilmekteydi.
zahire ihtiyacının karşılanmasında da söz 1723’de Nevşehirli Damat İbrahim Paşa,
konusu oldu. Kayseri şehrine gelen zahi- Vezir Hanı*’nı yeniden yaptırdı. Çarşının
re ve unun alım satımının bazı kimseler- kıymetini artırmak için çarşıda faaliyet
ce şehrin dışında yapılması nedeniyle, gösterecek esnaf, gönderilen fermanla
yeterli miktarda unun şehre ulaşmadığın- şarta bağlandı. Bu dönemde itibar gören
dan piyasada sıkıntı çekildi. “kuyumcu”, “abacı”, “kumaşçı” gibi es-
Kayseri’de kredi veren sayısız küçük ku- naflar dükkân açabileceklerdi. İbrahim
rum ve kişiler vardı. Kredi veren kurum- Paşa’nın ölümünden sonra yayınlanan
lar, hizmetlerini yürütebilmek için aldık- ikinci bir fermanla, isteyen esnaf istediği
ları parayı kullanan vakıflardı. Kredi ve- yerde mesleğini icra edebilecekti. 1729
ren kişiler ise küçük sermayelerini verim- yılında Hacı Halil Efendi* tarafından At-
li kılmaya çalışanlardı. Bu kişilerin faizle pazarı Hanı yaptırıldı ve birçok dükkânın
borç verme yoluna da gittikleri anlaşıl- gelirini hayır işlerine vakfetti. Bu han gü-
maktadır, ancak bu işi meslek edinme- nümüze ulaşamamıştır.
mişlerdi. 1849’da Kapalı Çarşı*’da büyük bir yan-
1645 yılına ait Kayseri Şer’iyye gın çıktı ve çok sayıda dükkân zarar gör-